Bab ne demektir?

Bab kelimesi Sözlükte “kapı, vesile ve konu” anlamlara gelmektedir. Bâb aynı zamanda bir kitabın bölümlerine ve bunun yanı sıra Arapça fiil çekim kalıplarının her birine denmektedir.

Şiilik mezhebinin ilk dönemlerinde Bâb kelimesi, kıdemli ve yetkili talebeler için kullanılmıştır. Daha sonra ki zamanlarda Bâb kelimesi, 12. imamın çeşitli nedenlerden dolayı gizlenmesinden sonra, imamlarla buluşarak, emirlerini inananlara ulaştırarak halk arasında irtibatı sağlayan kişi anlamında da kullanılmıştır. Zaman içerisinde Bâb kelimesi, gelişi beklenen, gelmesi yakın olan ve Allâh’ın c.c ortaya çıkaracağı değerli ve önemli bir kişiye unvan olmuştur.

Nusayrîliğin kurucusu Muhammed b. Nusayr en-Nemirî (ö. 883), 11. İmam Hasan el-Askerî’nin babı olduğunu söylemiştir. Aynı zamanda 12 büyük imamın nurunu ve Hazreti Muhammed’in (s.av) hakikatini yansıtan ve kamil Şiî olduğunu ileri süren, Şeyhîlik adlı Şiî tarikatının kurucusu Şeyh Ahmet el-Ahsâî ve bu tarikattan etkilenerek Bâbîlik adlı dini ekolün kurucusu olan Mirza Ali Muhammed’de imamların babı olduklarını iddia etmiştir.

Şeyhîlere inacına göre 12 imam, marifetullaha (Yüce Mevlayı tanımaya) açılan kapılardır. İsmailîlere göre ise Bâb, dini hiyerarşide bir rütbedir. Dürzîlerde ise Bâb, “el-aklü’l-külli” ile irtibatı sağlayan dini otoriteyi ifade etmektedir. Bab fikrinin Şiî grublar da ortaya çıkmasıda, Hz. Peygamber’e nispet edilen “Ben ilim şehriyim Ali(ra) ise o şehrin kapısıdır. (bab)” (bk.Aclunî, I, 235-236) sözün etkisi büyük olmuştur. (İ.K.)

Günümüzde kullanılan Bâb kelimesi konunun başında naklettiğimiz gibi “kapı, vesile ve konu” gibi manalarda kullanılmaktadır.