Dünya nüfusunu yarıya indiren hastalık: Veba

Bildiğiniz gibi gün itibariyle koronavirüs pandemisinden dünya çapında 749 bin insan yaşamını yitirdi. Veba salgını öyle bir salgındı ki sadece 14. Yüzyılda yaklaşık 200 milyon insan bu hastalıktan yaşamını yitirdi.

Salgını önlemeye yönelik kayda değer ilk çalışma 1400’lü yılların sonlarında yaşamış olan hekim Girolamo Fracastoro tarafından yapıldı. Fracastoro veba hastalığının daha sonra mikrop olarak adlandırılacak seminaria adını verdiği “Bulaştırıcı tohumlar” tarafından taşınabileceği teorisini gündeme getirmiş ama o dönemde yaşamış olan diğer hekimler

Bunu değerlendirmek yerine lavman tütsü idrarda yıkanmak gibi akılcı olmayan ve hastalığa faydası olmayan tedavileri uygulamayı tercih etti.

Ne yazık ki Fracastoro’dan tam 500 yıl sonra Mikroskobun icadıyla bu fikir yeniden gündeme gelebildi ve 19.yüzyıl ortalarında biri Fransa’da diğeri Almanya’da bulunan iki tıp ekolü hastalıkların mikroplar yoluyla insanlar arasında bulaşabileceğini keşfetti.

İlk kez 1320 yılında orta ve güney Çin bölgelerinde ortaya çıktı ve zamanla Asya’dan Avrupa’ya ve dünyaya yayıldı

Veba hastalığı bir salgın olarak milyonlarca insanın ölümüne sebep olduğu gibi biyolojik silah olarak da kullanılmıştır. 1346 yılında Moğolların Kırım’daki Kaffa Kalesi’ni kuşatması sırasında Moğol askerleri vebaya yakalandı ve hastalıktan ölen askerler mancınıkla kalenin içine fırlatıldı. Hastalık kale içinde de yayılınca kalede bulunan birkaç denizci gemiyle Venedik ve Cenova’ya kaçabilmiş ancak bunu yaparak tüm Avrupa’ya veba hastalığını taşımıştır.

1930’larda Japonlar veba taşıyan pireleri uçaklardan bırakarak Çin’de hastalığı yaymak istemiştir.

1990’lara gelindiğinde ise Sovyetler tarihte örneği görülmemiş şekilde bir biyolojik silah geliştirdi. Veba mikrobunu gaz halinde içinde bulunduran bir aerosol yani sprey benzeri bir kapsül geliştirdi. Bu silahın stoklarının akıbeti ise günümüzde halen meçhul.

Bu aerosol gazın günümüzde herhangi bir terörist örgütün eline geçtiğini düşündüğümüzde bugün yaşanan koronavirüsten çok daha vahim bir manzarayla karşılaşmamız oldukça mümkün.

Veba hastalığı günümüzde artık tedavi edilebilen bir hastalıktır. Hastalık erken aşamada teşhis edilirse çeşitli antibiyotikler ve aşılar ile tedavi edilebilir.

Sonuç olarak veba salgını 14 yüzyıl ortalarında 400 milyon civarında olan dünya nüfusunun yarısının yok olmasına, ordular tarafından biyolojik silaha dönüştürülerek masum insanların öldürülmesine sebep olurken iyi anlamda ele alacak olursak tıp biliminin ‘mikrop’ kavramıyla tanışmasında itici güç olmuştur ve bu sayede tarihin akışını değiştirmiştir.