Hukuk devleti, sınırları içerisinde kamu erkinin değişmezlik ve süreklilik temeline dayalı olarak değer ve hukuk düzenine bağlı olduğu bir devlet şeklidir. Mutlakiyetçi devletlerden farklı olarak devlet gücü, vatandaşları keyfi uygulamalardan korumak amacıyla yasalar yardımıyla tanımlanır. Peki Hukuk devleti tanımı nedir? Hukuk devleti olmanın gerekleri nelerdir? Hukuk devletinin özellikleri nelerdir? Sosyal Hukuk Devletinin Özellikleri Nelerdir? Hukuk devleti kısaca nedir? İşte detaylar...
Hukuk Devleti Tanımı.
Hukuk Devleti nedir?
Hukuk Devletinin Tanımı, Hukuk devletinin birden çok tanımı olmakla beraber en temel tanımı, faaliyetlerinde hukuk kurallarına bağlı olan, vatandaşlarına hukuk güvenliği sağlayan, yönetimde keyfiliğin egemen olmamasını sağlayan ve kendisini hukukla sınırlayan devlet demektir. Bir hukuk devletinde hukuka uymak sadece vatandaşlar için değil, devlet için de zorunludur. Anayasa Mahkemesi de hukuk devletinin tanımını birden fazla şekilde yapmıştır. Bunlardan birisi de, “yönetilenlere en güçlü, en etkin ve en kapsamlı biçimde hukuksal güvencenin sağlanması, tüm devlet organlarının eylem ve işlemlerinin hukuka uygun olması”dır.
Hukuk Devletinin Özellikleri Nelerdir?
Hukuk devleti olmak için bu şartların gerçekleşmesi veya gerçekleştirilme çabası olması gerekir. Hukuk devleti olmanın özelliklerinin maddeler halinde inceleyelim:
Temel Hak Ve Özgürlüklerin Güvence Altına Alınması
Kanun Önünde Eşitlik
İdarenin Hukuka Bağlılığı
Kanunların Anayasaya Uygunluğunun Denetimi
Devlet Faaliyetlerinin Belirliliği
İdarenin Yargısal Denetimi
Mahkemelerin Bağımsızlığı
İdarenin Mali Sorumluluğu
Kuvvetler Ayrımı
Demokratik Rejim
Hukuk Devleti Olmanın Gerekleri Nelerdir?
Güçler ayrılığının üç temel erki tamamen bağımsız olmadan karşılıklı iş bölümü ve iş birliği çerçevesinde hukuka bağlı kalarak, anayasaya aykırı davranmayarak faaliyette bulunmalılardır. Yasama, yürütme ve yargı ayrı olmalıdır, tek elde toplanmamalıdır. Üç temel erk tek elde toplanırsa keyfilik ortaya çıkar. Ayrıca yargı bağımsız ve tarafsız olmalıdır.
Yasama erki hukuka tâbi olmalıdır: Yasama kanun yapma yetkisine sahiptir ve bu yetkiyi kullanırken anayasaya bağlı olmalıdır ve anayasaya aykırı kanunlar çıkarmamalıdır.
Yürütme erki hukuka tâbi olmalıdır: Yürütme anayasaya bağlı olmalıdır. Yürütmeye bağlı olan idare işlem ve eylemlerinde anayasaya aykırı davranmamalıdır.
Yargı erki hukuka tâbi olmalıdır.
Sosyal Hukuk Devletinin Özellikleri Nelerdir?
Sosyal devletin siyasi rejimi demokrasidir.
1. Sosyal hukuk devletinde ekonomik, siyasi, toplumsal hak ve özgürlükler en üst düzeyde (anayasa ile) güvence altına alınır.
2.Sosyal devlet; ekonominin gereklerine ve sosyal amaçlara uygun yürümesini, güvenlik ve kararlılık içinde çalışmasını sağlayacak tedbirleri alır.
3.Sosyal devlette bireyin yanı sıra sivil toplum kuruluşları toplumun ve devletin temelini oluşturur. Sosyal devlet aynı zamanda hukuk devletidir. Adaletli bir düzeni kurmak sosyal devletin temel görevidir.
4.Sosyal devlette bireyler, toplumun kaynağı ve amacıdır. Devletin amacı bireyin maddi ve manevi gelişmesini sağlamak, ona hizmet etmektir.
5.Sosyal devlet liberalizme ve serbest piyasa ekonomisine dayanır. Özel mülkiyet hakkını ve özel teşebbüs hürriyetini esas alan sosyal devlet bu yönüyle sosyalist devlet anlayışından farklıdır. Sosyal devlette amaç rekabet koşullarında bireylerin ve kurumların hukuki eşitliğini ve adaleti sağlamaktır.
