İktibas nedir?
Lügat anlamı ateş yakmak için kor almayı ifade eden iktibas, terim olarak şiir yahut düz yazı metinde bir ayet-i kerimenin veya hadis-i şerifin tamamının veya bazı kelimelerinin alıntılanmasıdır. Hadis-i şeriflerden yapılan iktibaslara tenvir adı da verilir. Genellikle yapılan iktibâsın ayet ve hadis olduğu belirtilmez.
Şiirde iktibâs edilen kelimelerin vezin ve kafiye zarureti dolayısıyla yer değiştirmesine ve bazı kelimelerin alınmamasına müsamaha ile bakılmıştır.
İktibas sanatına örnekler:
Zâlimlere bir gün dedirir kudret-i Mevlâ
"Tallâhi le-kad âserek Allâhü aleyna" (Ziya Paşa)
Beyitte "Yemin ederiz Allah'a ki Allah seni bizden üstün tutmuştur." mealindeki Yusuf suresinin 91. ayeti iktibâs edilmiştir.
Çün gün yüzüne "ahseni takvim" dedi Hak
Ahmed severse ahsen'i yâ Rab hatâ mıdır (Ahmed Paşa)
Şair "Mademki Cenab-ı Hak senin güneş gibi yüzüne "en güzel suret"
demiştir, Ahmed kulun en güzeli severse Ya Rab, hata midir?" demektedir.
Beyitte Tin suresinin 4. ayeti olan "Elbette ki Biz insanı en güzel surette yarattık." ayetinin "en güzel suret" ibaresi iktibâs edilmiştir.
