Kıt'a
Genellikle iki veya iki beyitten uzun, matla' ve mahlas beytinin bulunmadığı bir nazım biçiminin adıdır. Diğer bir ifade ile kaside ve gazel gibi birbiriyle kafiyeli bir beyitle başlamaz, ayrıca şair kendi mahlasına da yer vermez. Beyitlerinin ikinci mısraları birbirleriyle kafiyelidir.
Genellikle iki beyitli olanlar yaygın ise de otuz beyit kadar uzunlukta kıt'alar da yazılmıştır. İki beyitten uzun olanlarına kıt'a-i kebire adı verilir. Uzun kıt'aları kasideden ayıran özellik, matla beytinin bulunmamasıdır. Konuları arasında aşk, sevgili, şarap gibi gazel konuları bulunduğu gibi övgü, yergi, hikmet, bir olaya tarih düşürme gibi farklı konular da işlenir. Beyitleri
arasında konu birliğinin bulunması da özelliklerindendir.
"Kıt'a"nın kelime anlamı nedir?
Kıt'a kelimesinin asıl anlamı bir nesnenin bir kısmı, parçası demektir.
Kıt'aların kafiye şeması: xa, xa...
Kıt'a örneği:
İlm kesbiyle paye-i rif'at
Ârzû-yı muhal imiş ancak
Aşk imiş her ne var âlemde
flm bir kil ü kål imiş ancak (Fuzuli)ü
Günümüz türkçesi:
İlim yoluyla yücelmek, gerçekleştirilmesi mümkün olmayan bir arzuymuş. Bu dünyada her ne var ise aşk imiş. İlim bir dedikodu, nakledilen bilgi yığınıymış ancak.
Nazım
Bir edebiyat terimi olarak vezinli kafiyeli söz, şiir anlamlarında kullanılır.
Bununb dışında kıt'anın ilk beyti kafiyeli olan şekline ad olarak da verilmiştir. Bu haliyle aslında nazım, kıt'anın bir çeşidi olarak değerlendirilebilir. Kafiye düzeni dışında kıt'adan ayrılan yönü yoktur.
"Nazım"ın kelime anlamı nedir?
Nazm kelimesinin asıl anlamı dizmek, ipliğe inci dizmektir.
Nazımların kafiye şeması: aa, xa...
Nazım örneği:
Ey felek maksadın ülfet mi adâvet mi nedir
Yoksa ol mâh ile uşşâka felâket mi nedir
Ermeden vuslata hicrâna eriştik ammâ
Anlasam bari bidâyet mi nihâyet mi nedir (Şeyh Gâlib)
Günümüz Türkçesi:
Ey felek, senin maksadın dostluk mu yoksa düşmanlık mı nedir? Yoksa o ayı andıran güzel ile aşıklara felaket mi, nedir? Sevgiliye kavuşamadık, ayrılığa eriştik. Anlasam bari, bu başlangıç mı yoksa son mu, nedir?
