Lirizm ne demektir?
Duyguların coşkun, etkileyici ve akıcı bir biçimde söylenip yazılmasına lirizm; daha ziyade bu tarzdaki manzum eserlerin genel vasfına da lirik denir. Lirik eser, öylesine coşkun olur ki bir bestenin nağmesini, bir kuşun büyüleyici ötüşünü, insanı deli edecek kadar güzel olan bir suyun akışını duyurabilir; kalbi duygularımıza tercüman olur. Kavramın manasını daha özelleştirerek Hegel'in dilinden söylersek: "Lirik şiir, müzik gibi sembolist bir ifade tarzı ile insan ruhunun derinliklerine ve bilinmeyen köşelerine nüfuz eder."
TDK'ye göre anlamı
Kişisel duyguların ilham yolu ile coşkulu ve etkili anlatımı.
Lirizm kelimesinin kökeni nedir?
Lyre, eski Yunan şairlerinin şiirlerini okurken çaldıkları bir sazdır. Lirik ve lirizm sözü de buradan türemiştir.
Yerli bir bakış açısıyla, Yahya Kemal lirizmi şöyle anlatır:
"Lirizm, daha dürüst bir Fransız telaffuzuyla lyrisme kelimesini bazı âlimlerimiz gınaiyyet bazı alimlerimiz rebabiyyet kelimeleriyle tercüme ettiler. Lirik şiire de ginai şiir yahut da rebabi şiir dediler; daha müverrihce düşünirlerse: saz şiiri ifadesiyle anlatmayaa kalkıştılar."
"Eski gazelserâlar lirizm'i aşk kelimesiyle tarif ederlerdi. Onlar aşktan bizim bugün anladığımız alâka ve sevgi manasını anlamazlardı. Şeyh Gâlib'in:
Bir şu'lesi var ki şem'-i cânın
Fânasuna sığmaz âsınânın
mısraları lirizmin en mükemmel bir tarifidir. Eskilerden Fuzüli "Aşık" bir şairdi. (...)"
"Lirik şiir tekâmül ede ede sazını bırakır, yalnız nağme kesilir, Fuzûlî'nin şiiri gibi. Bir milletin her hassası zamanla kaybolduğu gibi lirizminin menba'ları kurursa
"sahte lirizm" meydan alır. Her nev'in sahtesi gibi bu da tahammülfersâdır.
"Lirik şiir en halis şairlerin elinde gaayet sadedir. İlimden, sanattan âzâdedir. Ne dimağa hitab eder, ne de zevke. (...)
