Farklı hayat tarzları, kıyafetleri, inanışları ve kültürleriyle dikkatleri üzerlerine çekmeyi başaran Mormonlar hakkında ne kadar şey biliyorsunuz? Gelin zaman zaman masonlarla karıştırılan, oldukça tuhaf inançlarıyla kafaları karıştıran bu insanlara bir göz atalım. Baştan hatırlatalım Mormonlar yaklaşık 20 milyonluk nüfuslarıyla küçük bir grup olmaktan çok daha fazlası.

Mormonluğun Kökenleri

Mormonluk bir çeşit farklı bir dini yoruma sahip cemaat olarak nitelendirilebilir. Hikayeleriyse 1820 yılllarına dayanıyor. O yıllarda ortaya çıkan Joseph Smith ortaya çıkarak Allah’ın ona ilahi mesajlar gönderdiğini iddia ederek kendisini Peygamber ilan ediyor ve kendi cemaatini kuruyor.

Peki ya bu Smith’e görünen ve Allah’dan ona mesajlar taşıyan melek ona neler söylemişti?

Rivayete göre bu melek Smith’e eski çağlarda Amerika kıtasında yaşamış kişiler tarafından yazılan daha sonraları ise gömülen bazı Altın levhalarla ilgili bilgiler vermiş ve onların yerlerini gösterip kendi diline çevirmesini belirtmiş. Daha sonra Joseph bu levhaları bularak eski Amerika yerlilerinin kullandığı dilden çevirmiştir. Smith’in bu dili nasıl anlayıp, çevirdiği sorusuna verilen cevapsa basit; ‘Tanrı’nın ona bahşettiği sınırsız güç sayesinde. Yaklaşık 3 ayda yazılan ve 584 sayfa uzunluğunda olan bu kitap günümüzde ‘Mormon Kitabı’ olarak biliniyor.Kitabın ardından da 1830 yılında kurulan ve Tanrı’nın tek kilisesi olduğuna inanılan İsa Mesih’in Son Günün Azizleri Kilisesi’nin ardından Mormonluk bir din haline gelmiştir.

Neye İnanırlar?

Her dinde olduğu gibi, Mormonlar’ında temel bir inancı vardır. İsa Mesih’in Son Zaman Azizler Kilisesi üyeleri, Tanrı’nın insanlarla hala iletişim halinde olduğuna, havari ve peygamberlerin hala daha varolduğuna inanırlar. Mormonlar diğer Hristiyan grupların aksine, Kutsal ruh-Baba-Oğul’dan oluşan üçlü birlik anlayışına katılmazlar. Onları 3 ayrı varlık olarak kabul eden Mormonlar Tek Tanrı inancını benimserler.

Son Din

Mormonlara göre kendi kitapları Tevrat ve İncil’in devamıdır. İnançlarının temelinde Allah’ın son sözlerinin olduğunu vurgulayan Mormonlar kendilerinin Hristiyan olduklarını ve İsa Mesih inancının yeni ve en doğru formuna inandıklarını belirtirler. Amaçları ise bozulmuş olan Hristiyanlığı İsa Mesih’in Son Günün Azizler Kilisesi altında, yaşayan peygamberler aracılığıyla yeniden düzeltmek ve olması gereken forma sokmak.

Mormonlar Neredeler?

Şu an dünyanın farklı yerlerinde karşımıza çıkan Mormonlar’ın çoğunluğu Amerika Utah’da yaşıyor. Utah’ın merkez olmasının sebebiyse, Mormonluğun  ilk yıllarında Amerika’nın her yerinde gördükleri baskılar nedeniyle Utah’ı kendilerine merkez olarak seçmeleri yatıyor. Günümüzde de Utah nüfusunun %80’i Mormon.

Mormonlar ve Çok Eşlilik

Mormonlar hakkında en çok bilinen şeylerden biri ise çok eşli aile yaşantılarıdır. Bir erkeğin birden çok kadınla bir arada yaşadığı bu aile geleneğinin sebepleri aslında dinin kurulduğu dönemlere dayanıyor.Cemaatin ilk kurulduğu dönemlerde kendi inananları arttırmak ve hızlı bir şekilde üremek için birden çok kadınla evlenmek ve buna bağlı olarak çok çocuk sahibi olmak benimsenmiştir. 1890’lı yıllarda kilise tarafından çok eşliliğin kaldırılmasına rağmen, bazı tutucu şekiller çok eşlilik anlayışını devam ettirmişlerdir. Günümüzde ise çok eşliliğe inanan ve bunu yaşatan sınırlı sayıda mormon bulunmaktadır. Fundementalist Mormonlar olarak adlandırılan bir grup mormon günümüzde hala daha çok eşli bir yaşam sürüyor. Bu evliliklerin yasal olmadığını da belirtmek gerekiyor.

Peki ya kadınlar bu konu hakkında ne düşünüyorlar?

Mormon kadınlar için genel olarak bu durum oldukça normal. Çünkü kendileri de çok eşli ailelerde yetişiyorlar. Bu nedenle onlar için bu tek eşlilik kadar normal bir durum.

Bu kadınlar aynı evde bir arada yaşıyorlar ve çocuklarını da bir arada yetiştiriyorlar. Birden fazla annesi olan çocuklar ortaklaşa büyütülüyor. Bu kadınlar arasında da bir iş bölümü söz konusu. Sıra ile çeşitli görevleri üstlenen kadınlar kocalarıyla da sırayla vakit geçiriyorlar. Aynı zaman çok eşli evlilikleri cennete girmek için gerekli bir eylem olarak gören Mormonlar, üremeye de önem veriyor. Bu topluluklarda kadınlar olabildiğince çok çocuk sahibi olmaya çalışıyorlar.

Tahminime göre bu Mormon nüfusunu da arttırmak için kullanılan bir yöntem. Ki rakamlara göre bu taktikleri işe de yarıyor. Mormonlar dünyada nüfus artışı en yüksek olan gruplar arasında yer alıyorlar.

Bu üreme davranışının yanında hem erkek ve hem kadın için geçerli olan bir yasağı da vurgulamak gerekiyor. Mormon bireylerin evlilik öncesi birbirleriyle birlikte olmaları kesinlikle yasak. Aynı zamanda Mormonlar’ın tüm hayatları boyunca cinsel içerikli filmler izlemeleri, kitaplar okumaları da yasak.

Mormonlar’da boşanma diye bir kavramın olmadığı da belirtelim. Eğer biriyle evlendiyseniz sonsuza kadar onunlasınız demektir.

Sıradışı Gelenekler

Çok eşliliğin yanı sıra, Mormonlar günümüz dünyasında sıradışı sayılabilecek pek çok davranışa sahipler. Bedenlerini öldükten sonra Tanrı’ya geri vereceklerine inanan Mormonlar için bedenleri oldukça kıymetli. Oldukça sağlıklı beslenmeye dikkat eden Mormonlar, kafein,nikotin, uyuşturucu ve alkol gibi maddeleri kesinlikle tüketmiyorlar. Bu tarz maddeleri içeren ve günümüz hayatının vazgeçilmezleri arasında yer alan çay, kahve gibi içecekleri tüketmeyen Mormon bireyler, aynı zamanda Amerika’nın en çok tüketilen içeceği olan kolaya da karşılar.

Mormonların bir tuhaf davranışı da evlerinde depoladıkları oldukça büyük gıda stokları.Bunun nedeni ise inancın temelinde yer alan ve oldukça etkili olan ‘felaket’ inancı. Tüm dünyayı etkileyecek büyük bir felaketin ( doğal bir afet mi, yoksa Tanrı’nın cezalandırması mı olacağı belirsiz) her an gerçekleşebileceğine inanan Mormonlar, oldukça kalabalık olan pek çok eş ve çocuklu ailelerini korumak adına evlerine aylarca yetecek miktarda gıda depoluyorlar.

Müzik, Mormon kültüründe oldukça farklı ve önemli bir yere sahiptir. Pek çok farklı konu hakkında ilahileri bulunan Mormonlar hem dini törenler sırasında, hem de aile içerisinde bir araya gelerek bu ilahileri okurlar. Ölümü, sonsuzluğu ve çocuğu kutsamak için söyledikleri ilahiler bu melodilerin arasındadır.

Kutsal Pazar

Pek çok Hristiyan mezhebinde olduğu gibi Pazar günleri Mormonlar içinde kutsal sayılır. Kendi kiliselerindeki törene katıldıktan sonra kendi topluluklarındaki ailelerle bir araya gelerek günlerini geçirirler.

Mormonlar için önemli bir diğer günse Pazartesi günüdür. Family Home Evening ( Evde Aile Akşamı) adını verdikleri bugünde akşamları evde mutlaka bir arada bulunarak bazı aktiviteler yaparlar.

Türkler ve Mormonluk

Daha önce dediğimiz gibi her ne kadar Mormonların merkezi Utah olsa da, dünyanın pek çok yerinde yaşayan oldukça fazla sayıda Mormon bulunmaktadır. Türkiye’de de göreceli bir şekilde oldukça fazla sayıda Mormon yaşamaktadır. Haziran 2006’da yayınlanan Mormonluk ve Mormon Kilisesi Üzerine Bir Araştırma adlı makalede yer alan verilere göre Türkiye’de 850 Mormo bulunmaktadır. Elbette geçtiğimiz 11 yıl içerisinde bu sayıda ne gibi bir değişiklik olduğunu söylemek mümkün değil.

Bu kadar Mormon’un nerede ibadetini gerçekleştirdiği sorusunun akıllara takıldığına eminim. İstanbul, Ankara ve İzmir’de bulunan ve buluşma evi adı verilen yerlerde Mormonlar bir araya gelebilmektedir. Aynı zamanda Adana’da bulunan İncirlik Üssü’nde bir şapelde deMormon inancına sahip Amerikan askerlerine de dini hizmet verilmektedir.

Aynı zamanda ciddi bir sivil toplum gücü haline gelebilen Türkiye’de ki Masonlar bazı yardım işlerine de imza atmıştır. Irak’dan Saddam hükümetinde kaçarak Türkiye’ye sığınan vatandaşlara yaptıkları battaniye ve gıda yardımları bu işlerden en görünür olanları arasındadır.