Muhammed Köse, insanların büyük çoğu için kıymetli yer tutan ve insanın akıbeti hususunda belirleyici olan dostluğun önemini, "Dengede durmak ve dengeli kalmak için sadık ve salih dostlardan daha büyük bir imkan yoktur." ifadeleriyle vurguladı.

İşte Köse'nin söz konusu yazısının tamamı:

İnsan, şartlara uyum sağlama konusunda canlıların en yeteneklisidir denilir. Öyle ki; en sıcak yerlerden en soğuk iklim bölgelerine kadar, her yer ve ortamda bir şekilde hayatta kalmayı başarır. Bunu, yaratılıştan kendisine verilen akıl ve duygu yönetimi ile çözer.

Gönlü vardır insanın ve eğer gönülden bir şey isterse, yapmasına mani olmak çok zordur.

Yaşayacağı yer çöl olsa, gönlü varsa orayı vahaya çevirir, buz olsa gönlü ile eritir. Niyeti farklı ise, en uygun şartları bile yanlış algılar ve uygular. Oldurmaya kastı yoksa öldürür.

İnsanın gönlündeki niyettir aslında birçok şeyi değiştiren ya da düzenleyen.

Aklının ve duygularının yönetimini kaybeden insan, hayatının kontrolünü de kaybeder. Sevgisinin kontrolünü kaybedip mecnun olur, çöllere düşer. Öfkesinin kontrolünü kaybedip katil olur mahpushanelere düşer. Aklının kontrolünü kaybedince de ya delirir tımarhanelik olur ya da akla sığmaz işler yapıp dünyasını da ahiretini de heba eder.

Ancak bazen bu anlam ve duygu kayıpları öyle yavaş ve öyle yumuşak geçişlerle gerçekleşir ki, insan kendisi bile fark edemeden başka birine dönüşebilir. Merhamet timsali biri, bir süre sonra ceberrut bir zalime dönüşür. Ya da cimri biri, bir bakarsınız zaman içinde gönlü ve eli geniş bir cömert insan oluverir.

Asıl sorun, kendimizin bunu fark etmekte ya da kabullenmekte genelde geç kalışımız oluyor. Nereye geldiğimizi, nereden geldiğimizi ve nereye gittiğimizi çoğu zaman gözden kaçırıyoruz. Kendimizi o hep en ideal noktada kaldık zannediyoruz. Oysa o nokta pek ideal olmayabildiği gibi, nispeten gönlümüze uyan o halin devam ettiği de çoğu zaman kendimize gösterdiğimiz bir hüsnü zandan ibaret kalıyor.

Kurbağayı yavaş yavaş ısıtılan suda haşlayarak canından eden deneyi yapan insan, kendi suyunun ısındığını çoğu zaman hissetmiyor. Konu can vermek değil ama fikir ve hislerinden vazgeçmek, hedef ve ideallerini değiştirmek. Can vermeden, hayatta kalarak ama yaşamaktan vazgeçmek.


Bu durumu kendine göre hepimiz güzel bir tevil ile yorumlayıp yolumuza devam edebiliriz. Ya da bir muhasebe mümkün. Kar ve zararın ortaya çıkmasını sağlayan, vereceklerimizi ve alacaklarımızı göz önüne seren bir muhasebe.

Her ne sonuç çıkarsa çıksın, iflas etmemiz söz konusu değildir. Sermayemiz insanlıktır ve karşılıksız verilmiştir bize doğuştan.

İş değiştirmemiz de imkan dışı.

İnsanlıktan istifa edemeyiz. Başka bir iş arama şansımız yoktur. Ben insanlıktan sıkıldım biraz da maymun olayım deme ihtimalimiz olamaz. Başka bir yaratığa ruhen ya da bedenen dönüşemeyiz.

Değişim ve bu gitgeller hayatın kaçınılmaz imtihanlarının gerçekleşmesi için gereklidir. Sarsılacaktır insan, alt üst olacaktır taşıdığı tüm fikir ve hisler. Bunların bitmesi ölüm demektir zaten.

Mesele; insan olduğunu ve olaylar karşısında insan kalmak zorunda olduğunu unutmamak, kendi değişim ve eksen kaymalarını doğru tespit edebilmek ve tekrar yörüngeye dönmek için yön düzelten roketlere sahip olmaktır.

Duymuşsunuzdur; yörüngesinde sapma olan ve artık kendisine gönderilen sinyalleri doğru açı ile doğru yerlere göndermeyen uydular, üzerlerinde bulunan mini roketlerle tekrar yörüngeye alınırlar. Bir gün o roketler biter ve uydu artık yörüngesinden çıktığında, dönüşü olmayan ve insan için sonsuz karanlık gibi görünen uzayın derinliklerine kayar gider.

İnsan için yön tayin eden ve sapmalarında bir şekilde tekrar yönünü bulmasına yardım edecek olan, akıl ve gönül dünyasını kontrolde tutmasını sağlayan, bilgi ve birikim gibi kişisel imkanlardan çok daha etkili olan, şüphesiz sadık dostlar ve kardeşler edinmesidir.

Yönünü kaybettiğinde kolundan tutup çekecek, ayağı kaydığında elini uzatacak kardeşler dünyanın en değerli hazineleridir. Kişinin zenginliğinin göstergesi, ihtişamlı evleri ya da arabaları olmadığı gibi, kabarık cüzdanı hiç değildir.

Dengede durmak ve dengeli kalmak için sadık ve salih dostlardan daha büyük bir imkan yoktur.