Natüralist zeka nedir?
Bir insanın doğaya ve dünyaya ne kadar duyarlı olduğunu gösteren bir zeka türüdür. Bu zekaya sahip olanlar bitki yetiştirme, hayvanlara bakmakla ilgilenirler. Hayvanat bahçesi çalışanı, biyologlar, bahçıvanlar ve veterinerlerin natüralist zekaya sahip olduğu belirtiliyor.
Gardner’ın araştırmalarında, zekanın boyutlarına en son eklenen naturalist zeka, doğaya tek başlarına bırakıldıklarında belki de en iyi şekilde adapte olabilecek ve yaşayabilecek insanları tanımlar. Çocukluğunda izcilik veya çobanlık yapmış, yetişkinlerle avcılık, ata binme veya trekking gibi aktiviteler katılmış çocukların naturalist zekası ortalamaya göre daha gelişkindir. Bu çocuklar doğadan birşeyler toplamayı veya avlanmayı, bunları biriktirmeyi ve hayvanların izini sürmeyi severler. Klasik biçimde uygulanan izcilik ve kamping (çadır kurma, doğada vakit geçirme) zamanlarını değerlendirmeleri açısından onların çok hoşlanacağı aktivitelerdendir. Ayrıca bitkiler ve hayvanlarla ilgilenmekten de oldukça zevk alabilirler. Şu anki okul sistemimizde en çok göz ardı edilen zeka tipidir. Haftaiçi dört duvar arasında sınıflara sıkışmış ve haftasonları da vakit geçirmek için AVM’lere getirilmiş çocuklar, bu ilgi alanlarını yansıtacak fırsatı günümüzde neredeyse hiç bulamamaktadırlar.
Şu anda Türkiye’de sıkça kullanılan WISC-R zeka testi sözel-dilsel zeka, mantıksal-matematiksel zeka ve görsel-uzamsal zekayı bir nebze ölçebilmekteyken, zekanın diğer boyutlarını ölçmede oldukça yetersiz kalmaktadır. Bu da aslında çocukların zihinsel gelişimini anlama açısından hem aileler, hem de eğitimciler için birçok boşluk bırakmaktadır. Özellikle de varolan eğitim sisteminde çocuğun yönlendirilmesi de sadece ölçülebilen alanlara göre olmakta, ve bu kaidelerde çok başarılı olamayan çocukların kimisi haksız yere ‘yeteneksiz’ veya ‘yetersiz’ diye etiketlenmektedir.
Gardner’ın teorisine göre bu zeka alanlarının hepsi, tüm kişilerde bulunmaktadır. Ancak kişiler, bebekliklerinden itibaren aldıkları uyaranlara bağlı olarak, bu 8 boyutta farklı gelişkinlikler gösterebilirler. Önemli olan, daha çocuklukta kişinin güçlü ve zayıf yanlarını tespit ederek, ona doğru yönlendirmelerde bulunabilmektedir.
Natüralist zekaya sahip olanların bazı özellikleri şunlardır:
Kirliliğe fiziksel / duygusal açıdan olumsuz
Doğa hakkında öğrenmeye yoğun ilgi
Doğa ile temas halindeyken dramatik coşku
Doğada gözlem yetkileri
Hava durumundaki değişikliklerin bilinci
Natüralist zekayı geliştirmek için ne yapılmalı?
Dışarıdaki sınıfa katılın
Doğadaki değişiklikleri veya keşifleri kaydetmek için bir doğa günlüğü tutun
Doğadaki keşifleri örnekleyin
Doğa ve çevre hakkında kitap ve makaleler okuyun
Doğa hakkında makaleler yazın (şiirler, kısa hikayeler, haber makaleleri)
Hava ve doğa dersleri alın
Doğa ve döngüler hakkında skeçler yapın
Yerel yapraklar üzerinde araştırma yapın
