Parmenides kimdir?
Doğa filozoflarından sayılmakla birlikte, Antik Yunan felsefesinde rasyonalizm geleneğinin ilk filozoflarından biridir. Yalnızca düşünür olarak değil yasakoyucu ve devlet adamı olarak da rol oynadığı sanılmaktadır. Parmenides, değişmeyi ve oluşu yadsıyan görüşlere sahiptir. Herakleitos ile sürekli yaşadığı varlık ve evren hakkındaki tartışmalarıyla da ünlüdür. MÖ 515- MÖ 460 yılları arasında yaşadığı sanılmaktadır.
Parmenides'in felsefesi
Parmenides'e göre, evrende değişen hiçbir şey yoktur. Gerçeklik mutlak anlamda birdir, kalıcıdır, süreklidir, yaratılmamıştır, yok edilemez; o ezeli ve ebedidir; onda hareket ve değişme yoktur. Parmenides bu sonucu şöyle bir akıl yürütme çizgisiyle elde etmiştir: Var olan her şeyi gerçeklik, Varlık olarak niteleyelim. Varlık varlığa nereden gelmiştir? Burada iki alternatif vardır: Varlık varlığa ya varlıktan (yani, var olan bir şeyden) ya da yokluktan (yani, var olmayan bir şeyden) gelmiş olabilir. İkinci alternatif, tüm Yunan filozoflar gibi, Parmenides için de kabul edilemez olan bir alternatiftir, çünkü Yunanlılara göre, hiçten hiçbir şey çıkmaz. Birinci alternatif söz konusu olduğunda ise, Varlığın yaratılmamış olduğu sonucu çıkar, çünkü O varlığa kendisinden gelmiştir. Yani kendi kendisiyle aynıdır. Varlığın, Parmenides'e göre, parçaları da yoktur. Öte yandan, varlığın hareketsiz olduğu da söylenmelidir. Öyleyse, varlık hakkında, O'nun var olduğu dışında hiçbir şey söylenemez. Varlık hareket edemez, değişmez, çok olamaz, zira hareket eder, değişir ve çok olursa, var olmayan bir şey, yani yokluk haline gelir Varlığın var olmak dışında hiçbir özelliği yoktur. Nitekim Parmenides, özdeşlik ilkesine dayanarak, yalnızca "Varlık vardır, yokluk ya da var olmayan var değildir" demiştir.
Parmenides, varlıkla ilgili değişmezlik öğretisinin bir sonucu olarak, içinde yaşadığımız dünyanın gerçek olmadığını, gerçekten var olmayıp, yalnızca bir görünüş olduğunu öne sürer. O varlığın bir parçası olmadığı için var değildir ve yalnızca bir görünüş ya da aldatıcı bir dünyadır. Parinenides'in gerçeklik ve görünüşten oluşan ontolojik nitelikli ayrımına, akıl ve duyulardan oluşan epistemolojik nitelikli aynımı karşılık gel inektedir. Ona göre, duyuların tanıklığına güvenerek, bizi görünüşler dünyasına, değişmenin gerçek olduğu sonucuna götürür.
