Sami Paşazade Sezai'nin Sergüzeşt romanının özeti
Esircilerin Kafkasya’dan getirdikleri dokuz yaşındaki Dilber, İstanbul’da bir eve kırk liraya satılır. Evin hanımıyla zenci halayık Taravet, çocuğa acımasız davranır,ona ağır işler gördürürler. Evin efendisi yeni bir memurlukla taşraya gideceği sırada fazla eşyaları elden çıkarırken, Dilber’i de altmış beş liraya bir esirciye satar. İlerde fazla para etmesi için, kendisine ut çalması, şarkı söylemesi öğretilen, serpilip güzelleşen Dilber, bir süre sonra yüz elli liraya Asaf Paşa’nm konağına satılmıştır. O konakta eğitim görür, hatta Fransızca öğrenir. Avrupa’da okumuş, ressam, iyi kalpli bir genç olan Celâl, Asaf Paşa’nın oğludur, şimdi on beş yaşındaki Dilber’e âşık olur. Halayıkları insandan saymayan kibirli annesi, bu sevginin farkına varınca oğlunu bir esir parçasından kurtarmak ister ve kızı konaktan uzaklaştırır. Dilber, bu kez Mısır’a götürülmüş, zengin bir Mısırlı’nın cariyesi olmuştur. Fakat Celâl’i sevdiği için adamın odalığı olmayı kabul etmemiş, bu yüzden de bir odaya hapsedilmiştir. Öteki yanda Celâl de üzüntüsünden ağır hastadır. Mısır’daki konakta Dilber’i seven harem ağası Cevher, kıza acır; onu kurtanp İstanbul’a göndermek ister. Bir gece Dilber’in kapatıldığı odaya dışardan bir merdiven dayar; kızı çıkarıp aşağı indirirse de kendisi inerken düşer, ölür. Vapur bileti Cevher’in cebinde hazırdır ama Dilber, yol iz bilmediği için paniğe kapılır; kurtuluşu kendini Nil nehrinde atlamakta bulur.
Sergüzeşt romanındaki karakterler
Dilber: Kafkasya asıllı kimsesiz bir genç kızdır.
Celal: Asaf Paşa’nın ressamlık dersleri alan yakışıklı oğludur.
Mustafa Efendi: Bir devlet adamı olarak hayatına devam eder.
Asaf Paşa: Bir paşa olarak hayatına devam eder.
Cevher: Dilber'i kurtarmak isteyen iyi kalpli harem ağasıdır.
Zehra Hanım: Celal'in annesi. Oğlunu Dilber'e duyduğu aşktan vazgeçirmek ister ve dilberi evden uzaklaştırır. Celal'in kendi mesnup oldukları cemiyetten bir hanımefendi ile evlenmesinin doğru olduğunu düşünür.
Sergüzeşt ne demektir?
Farsça baş anlamındaki "ser" baş ve geçmiş anlamındaki "güzeşt" sözcüklerinin terkibinden meydana gelmiştir. Macera serüven demektir.
Sergüzeşt romanı ne zaman yayımlandı?
Sami Paşazade'nin 1888 yılında yayımlanan romanı, Türk edebiyatında romantizmden realizme geçişinde önemli bir basamaktır. Eser, pek çok yönüyle realizmin kaidelerine sadıktır.
Eser, II. Abdülhamit devrinde yazılmış ve yayımlandıktan sonra yazarın göz hapsinde tutulmasına ve göz hapsinden kurtulmak için Paris’e kaçmasına sebep olmuştur.
Eserde oryantalist unsurlarla karşılaşmak mümkündür. Celal'in de hocalarından ressam Jean-Léon Gérôme oryantalist bir ressamdır.
