Sıcaklık dünyamıza en çok etki gösteren iklim elemanıdır. Bu etkiyi gösterirken ise dağılımını etkileyen bazı faktörlerle karşılaşır. İçlerinde Okyanuslar, rüzgarlar, bitki örtüleri gibi birçok faktör bulunmaktadır. Peki bunlar nedir?
YERYÜZÜNDE SICAKLIĞIN DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER NELERDİR?
Sıcaklığın dağılımını etkileyen birçok faktör bulunur. Bunların ilki, güneş ışınlarının düşme açısının sıcaklık üzerindeki etkisidir.
1- Güneş ışınlarının düşme açısının sıcaklık üzerindeki etkisi nedir?
Güneş dünyamıza gönderdiği enerji ile yerküremizi sıcak tutmaktadır. Dünyanın şekli ve güneş ışınlarının o şekle göre yeryüzüne düşme açısı değişir. Bu sebeple sıcaklık farkları ortaya çıkar. Güneş ışınlarının düşme açısının sıcaklık üzerindeki etkisi 4 başlık üzerinde incelenmektedir. Bunlar:
a. Dünyanın şekli:
Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe Güneş ışınlarının düşme açısı daralır. Dar açıyla düşen Güneş ışınları aynı zamanda geniş bir alana yayıldığı için sıcaklık azalır.
b. Dünya’nın günlük hareketi:
Dünya’nın günlük hareketine bağlı olarak Güneş ışınlarının düşme açısı gün içerisinde değişir.
c. Eksen eğikliği ve dünya’nın yıllık hareketi:
Dünya’nın yıllık hareketi ve eksen eğikliğine bağlı olarak Güneş ışınlarının düşme açısı yıl içerisinde değişir.
d. Eğim ve bakı:
Güneş’e dönük yamaçlar gölgede kalan yamaçlara göre Güneş ışınlarını daha büyük açılarla alır ve daha fazla ısınır.
2- Yükseltinin sıcaklık üzerindeki etkisi nedir?
Sıcaklık, yerden yükseldikçe her 200 metrede sıcaklık 1 °C azalır. Bu özellik de sıcaklığa etki eder.
3- Kara ve denizlerin dağılışının sıcaklık üzerindeki etkisi nedir?
Kara ve denizlerin özgül ısıları arasında fark vardır. Karalar çok çabuk ısınıp çok çabuk soğur. Denizler daha yavaş ısınıp daha yavaş soğur.
4- Okyanus akıntılarının sıcaklık üzerindeki etkisi nedir?
Dünyada belirli bölgelerden sıcak ve soğuk akıntılar geçmektedir. Bu akıntıların sıcak veya soğuk olması yeryüzü sıcaklığına etki yapar. Bu akıntılar şöyledir:
5- Rüzgârların sıcaklık üzerindeki etkisi nedir?
Kutup yönünden gelen rüzgârlar sıcaklığı düşürürken, Ekvator yönünden gelen rüzgârlar sıcaklığı artırır.
6- Güneşlenme Süresinin Sıcaklık Üzerindeki Etkisi nedir?
Güneşlenme süresi uzadıkça atmosferdeki ısı birikimi artar ve sıcaklık yükselir.
7- Nemin sıcaklık üzerindeki etkisi nedir?
Havadaki nem miktarının fazla olması aşırı ısınma ve soğumayı önler.
8- Bitki örtüsünün sıcaklık üzerindeki etkisi nedir?
Bitki örtüsü gündüzleri fazla ısınmayı, geceleri ise aşırı soğumayı engeller.
