Ocak 2017’de Adana’nın Aladağ ilçesinde 11’i öğrenci 12 kişinin hayatını kaybettiği kız yurdu yangını faciası halen hafızalarımızdadır. Yangının çıkış sebebi olarak yetersiz ve bakımsız elektrik tesisatı ve buna bağlı elektrik kontağı olduğu belirtilmişti. Ocak 2020 tarihinde ise Kuşadası’nda yine kız öğrencilerin barındığı yurdunun kantininde bir yangın çıktı. İtfaiye ekiplerinin zamanında müdahalesiyle faciadan dönüldü. Bu iki olay arasında daha birkaç öğrenci yurdunda buna benzer yangın olayları çıkmıştır.

Bu olaylar, bize bir ders olmalı ve yeni yurt yangınlarının önüne geçilmesine yönelik her türlü tedbirlerin alınması artık kaçınılmazdır. Devlet, genelde bu gibi feci olaylar olduğunda ah vahların karşısında sorumlu olanların yakasına yapışır. Bir “günah keçisi” bulunur ve o kişiye ceza uygulanır. Peki sorunlarımızı bu şekilde çözmüş oluyor muyuz? Asla.

Bundan daha da önemlisi, bu olayların hiç meydana gelmemesi için, teknik tedbirlerin ve denetim sistemlerinin oluşturulmasıdır. Kamuya ve özel sektöre ait birçok yurdun yetersiz olduğu artık gizlenemeyecek kadar ortadadır. Raporlar da zaten bunu teyit ediyor. İstanbul’daki yurtların yarısından fazlası yetersiz ise kim bilir devletin kollarının uzanamadığı Anadolu’daki yurtların durumu nedir? Bazı yurtlarda yerler polyester halı ile kaplı, duvara elektrik kabloları döşenmiş, dumanı algılayacak sensörler yok, tavandan açılıp yangını söndürecek otomatik yangın söndürme çeşmeleri yok, yangın merdivenleri yok olsa dahî işlevsel değil vb.

Kışlalara benzeyen öğrenci yurtlarının mimarî özellikleri ve aile ortamından uzak olmaları hasebiyle ne derece sosyal faydalı olduğu konusunu bir yana bırakarak, bu yazımızda sadece mevcut öğrenci yurtlarının yangına karşı daha güvenilir olmasına yönelik bazı önerilerde bulunmak isterim. Felâketlerin meydana gelmesini engelleyecek tedbirlerin başında her bir kurumda yangın güvenliği ile ilgili temel standartların oluşturulması gelmektedir. Özetleyelim:

  • Yangın, bir öğrenci yurdunda her zaman var olan bir risktir. Bundan dolayı tüm kuruluşların yangın ve dumana karşı bina sakinlerini korumak için planlama yapmaları gerekmektedir.
  • Kuruluş, tesis içinde tüm bina sakinlerinin yangın, duman ve diğer acil durumlar açısından güvende olmaları için planlama yapmalı ve uygulamalıdır.
  • Oluşturulan planda, yangın ve yangın dışındaki acil durumlar için koruyucu önlemler, erken tespit sistemleri, olayın ortadan kaldırılması ve tesisten güvenli şekilde çıkışın nasıl yapılacağı tanımlanmalıdır.
  • Kurum, yangın ve duman emniyeti planlarını, erken tespit ve söndürme sistemlerini düzenli olarak test edip, sonuçlarını yazılı bir rapor haline getirmelidir.

Bir öğrenci yurdu, özellikle aşağıdaki konular için planlama yapmak mecburiyetindedir:

  • Risklerin azaltılması aracılığıyla yangınların önlenmesi, örneğin, oksijen gibi yanıcı medikal gazları da içeren potansiyel yanıcı materyallerin güvenli depolanması ve taşınması.
  • Tesisin içinde veya tesise bitişik sakinlerin olduğu komşu yapılar ile ilgili tehlikelerin belirlenmesi.
  • Bir yangın durumunda tahliye yollarının açık tutulması ve güvenli boşaltma.
  • Yangın devriyeleri, duman detektörleri ya da yangın alarmları gibi erken tespit ve uyarı sistemleri.
  • Yangın söndürme hortumları, kimyasal içerikli söndürme tüpleri ya da yağmurlama sistemi gibi söndürme mekanizmaları.

Yukarıdaki önlemler bir araya getirildiğinde, yangın ve duman durumunda öğrencilere, çalışanlara ve ziyaretçilere binayı güvenle boşaltmaları için yeterli zamanı sağlar. Bu önlemler, bina hangi yaşta, ölçüde ya da yapıda olursa olsun etkindir.

Yangın Güvenlik Plânı Oluşturulmalıdır

Kurumun yangın güvenlik plânı şu hususları tanımlamalıdır:

  • Yangın önleme ve güvenlik sistemlerinin mevzuata uygun şekilde denetleme, test ve bakım sıklığı,
  • Yangın ve duman durumunda tesisin güvenli şekilde boşaltılması planı,
  • En az senede iki kez test için planlama (planının bütünün veya bir parçasının test edilmesi),
  • Acil durumlarda müdahale ekibinin ve öğrencileri tahliye edecek personelin gerekli eğitimleri,
  • Her yıl en az bir kez olmak üzere, tüm personelin yangın tatbikatına katılımının sağlanması,
  • Tüm denetim, test ve bakımlar yazılı rapora dönüştürülmesi.

Tüm plânlar, ölçülebilir unsurlara sahip olmalıdır. Bunun için herhangi bir kuruluş, yangın, duman veya yangın olmayan diğer acil durumlarda tesisteki tüm insanların korunduğunu garantileyen bir program hazırlamalıdır. Program, öğrencilerin ve personelin çalışma alanlarını içerdiğini garantilemek için, kesintisiz ve kapsamlı bir şekilde yürütülmelidir. Program, ayrıca şu unsurlara sahip olmalıdır:

  • Program, yangın risklerinin azaltılmasını içermelidir.
  • Program, varsa tesise bitişik veya tesis içinde inşaat varsa yangın risklerin değerlendirilmesini içermelidir.
  • Program yangının bastırılmasını ve dumanın çevrelenmesini içermelidir.
  • Program yangın ve yangın olmayan diğer acil durumlarda tesisten nasıl güvenli şekilde çıkmayı içermelidir.
  • Yangın algılama ve söndürme sistemleri kurum tarafından belirlenen aralıklarla denetlenip, test edilip bakımı yapılmalıdır.
  • Yangın ve dumanda güvenli boşaltma planı yılda en az iki defa test edilmelidir.
  • Öğrenciler ve personel, yangın ve duman güvenlik planında görev almak üzere eğitilmelidir.
  • Öğrenciler ve personel yılda en az bir defa yangın ve duman güvenlik testine (tatbikatına) katılmalıdır.
  • Sistem ve ekipmanların denetim, test ve bakımları yazılı olarak rapora dönüştürülmelidir.

Bu tedbirler alınır ve hassasiyetle uygulanırsa umulur ki bina yangını olsa dahî yaralanmalar ve ölümler olmayacaktır. Önce tedbir sonra tevekkül ilkesi hayatımızın her alanında uygulanmalıdır.