Analoji nedir?
Bilinen benzeyişlerden faydalanarak bilinmeyen benzeyişleri çıkarmaya yarayan akıl yürütmedir. Zihnin eşyada bulduğu benzeyişler tam olmadığı, bazı bakımlardan benzeyişlerin görüldüğü durumdur. Mesela akciğerle solungacın, kuş kanadıyla
balık yüzgecinin birbirine benzeyişi, birer analoji meydana koyar. Zihin bu gibi benzeyişlerden faydalanarak yeni bilgilere
ulaşır.
Analojide (benzetme) ilişkinin muhakeme edilmesi gerektiren analoji türüdür. Basit bir dille açıklamak gerekirse a:b=c:d ifadesinde belirtilen (kuş:tüy=köpek:?) ilişkinin kurulmasını gerektirir.
Analoji metodu nasıl kullanılır?
Örneğin deprem oluşumu yaydaki gerilimin boşalması ile şu şekilde anlatılır;
Hedef kavramının tanıtılması (deprem)
Benzer kavramın incelenmesi (ok ve yay)
Hedef ve benzer kavram ile ilgili açıklayıcı tanımlamanın yapılması (toprak ve ip)
Benzerliğin ayrıntısının çıkarılması (enerji)
Sonucun çıkarılması (toprakta oluşan gerilim enerjisi
Analoji yapılırken benzerliğin uymayan yönünün belirtilmesi gereklidir.
- DEPREM - OK-YAY
- Fay hattı - Yay
- Toprak - Yayın İpi
- Gerilim Enerjisi - Ok
Analojiye örnekler
Fizikte, buhar kuvvetini hesaplanırken, bunun önceden bilinen beygir kuvveti, rüzgâr kuvveti gibi kuvvet kaynaklarına benzerliği düşünüldü ve onlarla ölçüldü.
Lavoisier, nefes almada oksijenin rolünü göstermek için,nefes alma ile kanda geçen hâdiseyi yanma olayına benzetti.
Andırışma nedir?
Analojinin mantık terimi olarak dilimizdeki karşılığıdır.
