Demografi (nüfus bilimi) nedir?
İnsan topluluklarının ve onların çoğalmalarıyla azalmalarının, göç, doğurganlık ve ölüm oranlarındaki değişen kalıplara ve cinsiyet oranı, bağımlılık oranı ve yaş yapısı türünden özelliklere göre incelenmesini anlatan bir terim.
Demografların incelediği 4 temel olgu şunlardır: Doğumlar, ölümler, evlilikler ve göçler.
Bu alan, daha iyi anlaşılması bakımından bazen nüfus parametreleri ve dinamiğiyle ilgili resmi istatistiki analizi yansıtan “resmi demografi" ve nüfus yapıları ile değişiminin nedenleri ve sonuçlarının daha geniş kapsamlı sonuçlarını irdeleyen "nüfus incelemeleri" şeklinde ikiye ayrılır.
Pek çok demografın ilgilerinin sosyologların ilgileriyle örtüştüğü alan "nüfus incelemeleri" alanıdır ve çoğu sosyolojik araştırmada demografik analiz insan toplumlarının tanımlanıp anlaşılmasında önemli bir bileşeni oluşturur. Demografı metodolojisi, doğum, ölüm ve evlilik kayıtlarıyla nüfus sayımlarından derlenen resmi istatistiklerin analizinden oluşur.
Demografinin amacı nedir?
Demografların yapmak istedikleri şey, nihai olarak, nüfus tahminlerini, yani gerek gelecekteki on yıllar içinde nüfusun hangi büyüklüklere ulaşacağı, gerekse değişmesi muhtemel olan yaş yapısı (ki bu da toplumsal politika ve emek piyasası politikası açısından önem taşımaktadır)konusunda birtakım öngörüler ortaya koymaktır.
Örneğin, bağımlı nüfusun(okul çağındaki çocuklar ve emeklilik çağındaki yaşlıların) oranı çalışma yaşındaki nüfusa oranla artıyorsa, bu eğilimin vergilendirme, sosyal sigorta ve mali politika açısından ciddi sonuçları olabilir. Çalışma çağındaki nüfus mutlak sayı olarak azalıyorsa, hükümet nüfusun daha büyük bir kısmını istihdam alanına sokacak politikalar geliştirmeyi uygun görebilir. Demek ki demografik istatistikler ile analizler, başka inceleme tipleri açısından da temel göstergeler sunarlar. Bu yüzden nüfus sayımları, sistematik toplumsal araştırmaların geliştirileceği ilk model olmuştur. Yine de yaşam istatistikleriyle ilgili analizlerin birtakım sınırlılıklarılardır. Bu istatistikler özel olarak da nüfus artışının kilit faktörlerinden olan doğum oranındaki değişikliklerin altında yatan güdülenimler, değer sistemleri ya da amaçlar ve tercihlerle ilgili bilgi sağlayamazlar.
Demografinin kuruluşu, kurucusu ve demografi isminin kullanılışı
Demografinin kuruluşu 17.yüzyıla dayanadrılabilir . Ancak demografi isminin ilk kullanımı ancak 19. yüzyılın ortasında gerçekleşmiştir. Demografi terimi ilk kez, 1855 yılında Fransa’da yayımlanan, Achille Guillard’ın “Beşeri istatistiğin öğeleri veya karşılaştırmalı demografi” (Elements de statistique humaine ou démographie comparée) adlı eserde kullanılmıştır. Ondan çok daha önce 1662’de İngiliz istatistikçi John Graunt “Ölüm Kayıtları Üzerine Doğal ve Siyasi Gözlemler” (Natural and Political Observations Made Upon the Bills of Mortality) adlı eserinde ölüm oranı tabloları kullanarak ilk kez demografik bir analiz yaptı. Böylece Graunt, Avrupa’da nüfusbilimin kurucusu olarak tanındı.
Demografi kelimesinin etilmolojisi
Türkçede nüfus bilimi olarak kullanılan demografi terimi Yunanca "demos" (halk) ve "graphein" (yazmak) kelimelerinden gelir.
