'Tesla ve Space X'in kurucusu olarak dünyanın en zengin kişisi unvanını edindikten sonra Twitter'ı satın alarak 'Dünya Başkanı' gibi davranmayı tırmandıran Elon Musk'ın, ABD'deki Biden yönetimi ve liberal çevrelerle mücadele ettiği dönemde, Neuralink projesi nedeniyle federal soruşturma altında olduğu ortaya çıktı.
Felçli insanların tekrar yürümesi gibi nörolojik rahatsızlıkların iyileştirilmesine yardımcı olma hedefiyle beyin implantı geliştiren Neuralink'e soruşturmanın ABD Tarım Bakanlığı Genel Müfettişi tarafından bir federal savcının talebi üzerine açıldığı belirtildi.
Reuters'e konuşan soruşturmadan haberdar iki kaynak, soruşturmanın, araştırmacıların hayvanlara nasıl davrandığı ve deney yaptığına dair Hayvan Refahı Yasası'nın ihlallerine odaklandığını söyledi.
Mesajlar, ses kayıtları, e-postalar, sunumlar ve raporları içeren onlarca Neuralink belgesini incelediğini ve 20'den fazla mevcut ve eski çalışanla röportaj yaptığını duyuran Reuters, soruşturmanın, çalışanlarının Neuralink'in hayvanlar üzerinde yaptığı deneylerle ilgili muhalefetinin arttığı bir zamanda geldiğini, buna Musk'ın ilerlemenin hızlandırılması baskısının deneylerin yüze göze bulaştırılmasına yol açtığı şikayetlerinin dahil olduğunu belirtti.
Çalışanlara göre başarısızlığa uğrayan deneylerin tekrarlanması gereği, üzerinde deney yapılan ve ölümüne yol açılan hayvan sayısını artırdı.
ABD'li yüksek teknoloji devi, Neuralink CEO'su Musk, diğer şirket yöneticileri ve ABD Tarım Bakanlığı'ndan yorum taleplerine yanıt alamadığını aktaran Reuters, federal soruşturmanın tam kapsamını veya röportaj veren çalışanların tanımladığı hayvan deneyleriyle ilgili sorunları içerip içermediğini belirleyemediğini kaydetti.
Düzenleyici kurum raporlarına göre ABD Tarım Bakanlığı'nın tüm denetimlerinden geçer not alan Neuralink, Reuters tarafından incelenen kayıtlara ve şirketin hayvanlar üzerindeki deney faaliyetleri hakkında doğrudan bilgisi olan kaynaklara göre 2018'den beri yürüttüğü deneyler sonucunda, 280'den fazla koyun, domuz ve maymun dahil olmak üzere yaklaşık 1500 hayvanı öldürdü.
Kaynaklar, şirketin üzerinde deney yapılan ve öldürülen hayvan sayısına ilişkin kesin kayıtlar tutmaması nedeniyle bu rakamı kaba bir tahmin olarak niteledi. Neuralink'in araştırmalarında sıçanlar ve fareler de kullanıldı.
Reuters'e göre "Hayvan ölümlerinin toplam sayısı, Neuralink'in düzenlemeleri veya standart araştırma uygulamalarını illa ihlal ettiği anlamına gelmiyor. Pek çok şirket, insan sağlığı hizmetlerini geliştirmek için deneylerde rutin olarak hayvanları kullanıyor ve ürünleri hızla pazara sürmek için mali baskı ile karşı karşıya kalıyor. Hayvanlar tipik olarak deneyler tamamlandığında öldürülüyor ki, genellikle araştırma amacıyla öldükten sonra incelenebilsinler."
Ancak Reuters'e konuşan mevcut ve eski Neuralink çalışanları, Musk'ın araştırmaların hızlandırılması talepleriyle ilgili nedenlerle hayvan ölümlerinin olması gerekenden fazla olduğunu söyledi.
Reuters, çalışanlarla mülakatların yanısıra birkaç yıla yayılan şirket tartışmaları ve belgeleri aracılığıyla, son yıllarda insan hatalarıyla yolunda gitmemiş 86 domuz ve 2 maymunu içeren 4 deney belirledi.
Mevcut ve eski çalışanlardan üçü, hataların deneylerin araştırma değerini zayıflattığını ve tekrarlanmasını gerektirerek daha fazla hayvanın öldürülmesine yol açtığını söylerken, hataları aşırı baskı ortamında çalışan bir test ekibinin hazırlık eksiğine bağladı.
Reuters'in gördüğü bu yılın başlarında atılmış bir mesajda, bir çalışan, kızgınlıkla, meslektaşlarına, 'kıyımı' önlemek için hayvan ameliyatlarını organize etme biçimini elden geçirme ihtiyacın dair uyarıda bulundu. Mesajda programın aceleye getirilmesinin, 'yetersiz hazırlıklı ve aşırı stresli personelin son teslim tarihlerini karşılamak için çırpınmasına ve ameliyatlardan önce son dakika değişiklikleri yapmasına neden olarak hayvanlar için riskleri artırdığı' ifade edildi.
Mevcut ve eski çalışanlar, Musk'ın büyük ölçüde hayvan deneylerine dayanan Neuralink'in ilerlemesini hızlandırmak için 'çok baskı uyguladığını' dile getirdi.
Bu yılın başlarında, çalışanlara felçli bir erkeğin tekrar yürümesine yardımcı olan elektrikli implant geliştiren İsviçreli araştırmacılar hakkında bir makalesi gönderen Musk, 8 Şubat'ta Pasifik Saatiyle sabah 06:37'de personele “İnsanların günlük hayatta tekrar ellerini kullanmasını ve yürümesini sağlayabiliriz!” diye yazarak 10 dakika sonra ekledi: ""Genel olarak, yeterince hızlı hareket etmiyoruz. Bu beni deli ediyor!”
Musk'ın yıllar boyunca birkaç kez çalışanlarına '"Daha hızlı hareket etmenizi sağlayacaksa, başınıza bir bomba bağlandığını hayal edin" dediğini tekrar tekrar duyan üç kaynak var.
Birkaç yıl önce Musk'ın çalışanlara "Daha hızlı hareket etmezseniz, 'piyasa başarısızlığı' ilan edeceğim" dediğini duyan eski bir çalışana göre, bu bazı çalışanlar tarafından operasyonları durdurma tehdidi olarak algılandı.
Şirket içi iletişimde endişelerini dile getirdiklerini söyleyen Neuralink'in hayvan deneyleri üzerinde çalışmış beş kişi, kendilerinin, araştırmacıların hayvan deneyinde her seferinde bir unsuru test edeceği ve sonraki deneye geçmeden önce ilgili sonuçları çıkaracağı daha geleneksel bir yaklaşımı savunduklarını belirtti. Bunun yerine Neuralink'in daha önceki deneylerdeki sorunları çözmeden veya eksiksiz sonuçlar çıkarmadan önce deneyleri hızlı şekilde arka arkaya yürttüğünü aktaran beşli, bu yaklaşımın aynı deneylerin tekrar tekrar yapılmasına yol açması sonucunda genel olarak daha fazla hayvanın deneyde kullanıldığını ve öldürüldüğünü vurguladı.
Eski bir çalışanın birkaç yıl önce yönetimden daha bilinçli deneyler talep ettiğini, ama üst düzey bir yöneticiden Musk'ın hız talepleri göz önüne alındığında bunun mümkün olmadı yanıtını aldığını aktaran Reuters, iki kişinin de hayvan araştırmalarıyla ilgili endişeleri nedeniyle şirketten ayrıldıklarını söylediğini belirtti.
Üç mevcut veya eski çalışan, Neuralink deneyleriyle ilgili sorunların, sonuç verilerinin kalitesi hakkında şirket içinde sorular ortaya çıkardığını söyledi.
Reuters'e göre bu tür sorunlar, Musk'ın gelecek 6 ay içinde başlamak istediğini duyurduğu insan deneylerini geciktirebilir.
Musk'ın 2016'da kurduğu şirketin insanlar üzerinde klinik deneylere başlamak için yasal onay alma mühletini birkaç kez kaçırdığından sabırsızlığının arttığı, aynı tarihte kurulan rakip şirket Synchron'un ise 2021'de insan deneylerine başlama izni aldığı belirtildi. Felçli insanların yalnızca düşünce yolu sayesinde yazı ve mesaj yazmasını sağlayan cihaz geliştiren Synchron'un çalışmalarını inceleyen Reuters'e göre bu süreçte sadece 80 koyun öldürüldü.
Neuralink'te ise gereksiz hayvan ölümlerine yol açan hatalar arasında, 2021'de yapılan bir çalışmada 60 domuzdan 25'inin kafalarına yanlış boyutta cihazlar yerleştirilmesi örneğini veren Reuters, bunun daha fazla hazırlıkla önlenebilecek bir hata olduğuna dair görüşlere yer verdi. Habere göre 36 koyunla tekrarlanan deneyin ardından hem domuz hem de koyun olmak üzere tüm hayvanlar öldürüldü. Yine yanlış giden iki ayrı ameliyatta Neuralink cihazı iki farklı domuzun yanlış omuruna yerleştirdi. Bu durum cihazı yerleştirmeden önce omurları dikkatlice sayarak hatanın kolayca önlenebileceğini savunan çalışanlarda rahatsızlık yarattı. Şirket veterineri Sam Baker, çektiği acıya son vermek için domuzlardan birinin hemen öldürülmesini tavsiye etti. Bir başka sefer Musk'ın domuzlara karmaşık bir ameliyat yapılması talebi, hayvanların uzun süre anestezi altında kalmasına ve dolayısıyla sağlık riskine yol açacağından çalışanlar tarafından reddedildi.
Eylül ayında şirket, çalışanlarının hayvan deneyleriyle ilgili endişelerine yanıt vermek için genel bir toplantı düzenleyerek süreci anlattı.
İlk resmi şikayet bakanlık soruşturmasına kadar vardı
Neuralink'in hayvan deneyleri hakkındaki ilk şikayetler, başta bu alanda Kaliforniya Üniversitesi, Davis ile gittiği ortaklıkla ilgiliydi. Şubat ayında, Sorumlu Tıp Doktorları Komitesi adında bir hayvan hakları grubu, Neuralink-UC Davis projesini ameliyatları berbat edip maymunları öldürmekle suçladı, elindeki bulguları kamuya açıkladı ve Tarım Bakanlığı'na şikayette bulundu. Grup, cerrahların iki kez yanlış cerrahi yapıştırıcı kullandığını, bunun da iki maymunun acı çekmesine ve sonunda ölmesine neden olduğunu, diğer maymunların da implant kaynaklı farklı komplikasyonlardan mustarip olduğunu iddia etti. Bu vesileyle şirket, UC Davis veterinerlik ekibinin tavsiyesi üzerine deneylerden kaynaklanan sağlık sorunları nedeniyle 6 maymunu öldürdüğünü kabul etti.
Bu arada Kaliforniya'nın Kuzey Bölgesi'ndeki bir federal savcının Sorumlu Tıp Doktorları Komitesi'nin şikayetini havale ettiği Tarım Bakanlığı Genel Müfettişi de Neuralink'e resmi soruşturma açtı. Aynı zaman hayvan deneylerine karşı çıkan bir aktivist olan Vermont Hukuk Okulu'nun Hayvan Hukuku ve Politikası Enstitüsü Direktörü Delcianna Winders, Tarım Bakanlığı Genel Müfettişi'nin bugüne dek horoz ve köpek dövüşleriyla mücadeleye odaklandıktan sonra Neuralink'in hayvan araştırma tesislerini soruşturmasının 'çok sıradışı olduğu' yorumunu yaptı.
