Avrupa Birliği'ne tam üye statüsünde olan bu Balkan ülkesi Türkiye'nin hiç de yabancı olmadığı bir ülke. Çünkü Osmanlı İmparatorluğu, Bulgaristan topraklarına yüzyıllarca hükmetti.
Kültürel ve sosyal yönden de yakın olduğumuz bir ülke. Peki Bulgaristan nerededir? Bulgaristan'ın tarihi ve ekonomik özellikleri nelerdir? Nüfusu ve yüzölçümü ne kadardır? İşte Bulgaristan hakkında bütün detaylar...
Bulgaristan'ın genel özellikleri:
Bulgaristan balkanlar'da yer alan ülkedir. Avrupa Birliği’ne tam üyedir. Batıda Sırbistan ve Kuzey Makedonya, doğuda Karadeniz, kuzeyde Romanya, güneyde Yunanistan güneydoğuda Türkiye ile çevrilidir.
110.994 kilometrekarelik yüz ölçümüyle Avrupa'nın en büyük 16. ülkesidir.
Balkan, Rodop ve Rila gibi dağlar yüzey şekillerini belirler. Rila Dağı üzerindeki Musala Zirvesi, Doğu Avrupa ve Balkanlar'ın en yüksek doruk noktasıdır.
Kuzeydeki Tuna Ovası ve güneydeki Yukarı Trakya Ovası da Bulgaristan'ın alçak ve verimli bölgeleridir.
Bulgaristan'ın ismi nereden gelir? Anlamı nedir?
Bulgaristan adı, Birinci Bulgar İmparatorluğu'nu kuran Türki kökenli bir boy olan Ön Bulgarlardan gelmektedir.
Ön Bulgarların isimleri günümüzde hâlâ tam olarak aydınlatılamamıştır ve MS 4. yüzyıldan daha erken bir tarihe kadar izini sürmek zordur ancak muhtemelen Proto-Türkçe bulģha ("karıştırmak", "sallamak", "yerini değiştirmek") kelimesinden ve onun türevi olan bulgak ("isyan", "düzensizlik") kelimesinden türetilmiştir.
Anlamı, "isyan etmek", "kışkırtmak" veya "bir düzensizlik durumu yaratmak" ve dolayısıyla "karışıklık çıkarıcılar" olarak genişletilebilir.
Bulgaristan'ın tarihi özellikleri:
Bulgaristan'ın ilk sakinleri Hint-Avrupa kökenli bir kavim olan Traklardır. Milatla birlikte ülke önce Roma İmparatorluğu, sonra da Bizans İmparatorluğu egemenliğine girer.
Bizans İmparatorluğu yıkılıncaya değin Bizans ile savaşıp hâkimiyet alanlarını genişleten Bulgarlar, 1018-1186 yılları arasında yeniden Bizans İmparatorluğu'nun egemenliğine girmiştir. 14. yüzyılda Türklerin Rumeli'ye çıkmasından sonra bağımsızlıklarını yitirerek Osmanlı Devleti'nin egemenliğine girmişlerdir.
Osmanlı Devleti'nin gerilemeye başlaması ve Çarlık Rusyası'nın da desteğiyle, Balkanların tümünde olduğu gibi Bulgaristan'da da ulusal kurtuluş hareketi alevlenmiş, 93 Harbi'nden yenilgiyle çıkan Osmanlı Devleti, Bulgaristan'ı 3 Mart 1878 tarihinde içişlerinde bağımsız bir Prenslik olarak, 5 Ekim 1908 tarihinde ise tam bağımsız Çarlık olarak tanımıştır.
I. Dünya Savaşı'nda Osmanlılarla aynı cephede savaşa katılan Bulgaristan, II. Dünya Savaşı'na da Almanya saflarında katılarak her iki savaştan da yenilgiyle çıkmıştır.
II. Dünya Savaşı'nın ardından Balkanlar'da ilerleyen Sovyet ordusunun da yardımıyla Georgi Dimitrov önderliğinde sosyalist rejime geçen ülke, soğuk savaş yıllarında Varşova Paktı'nın üyesi olarak kalmıştır.
Doğu Bloku'nun çözülmesiyle 1990 yılında sosyalist rejimin yıkıldığı Bulgaristan, komşusu Türkiye ile olan ilişkilerini oldukça olumlu bir temele oturtmuştur. Ülke 1 Ocak 2007 tarihinde Avrupa Birliği'ne katılmıştır.
Bulgaristan'ın iklim ve coğrafi özellikleri:
Koca Balkan Dağları Bulgaristan'ı kuzeyde Tuna platosu, güneyde ise Trakya platosu olarak kabaca iki coğrafi bölgeye ayırır. Oldukça dağlık bir coğrafyaya sahip olan güney Bulgaristan'da Rodop ve Rila sıradağları yer alır.Ülkenin ve Balkanların en yüksek zirvesi olan 2925 metre rakımlı Musala Dağı da burada bulunmaktadır.
Ülkenin en önemli ırmağı olan Tuna Nehri, aynı zamanda Romanya-Bulgaristan sınırının çok büyük bir kısmını oluşturur.Bulgaristan sınırları içerisinde doğup, Yunanistan-Türkiye sınırını oluşturarak Ege Denizi'ne dökülen Meriç ve Sofya yakınlarında doğup ülkenin güneybatısından geçerek Yunanistan'dan Ege Denizine dökülen Struma ırmakları, ülkenin başlıca ırmakları arasında gösterilir.
Bulgaristan'da ılıman karasal iklim tipi görülür. Ülkede yaz ayları oldukça sıcak geçer. Kış ayları ise çok soğuktur ve çoğunlukla kar yağışı görülür. İklim özellikleri doğrultusunda Bulgaristan'ın bitki örtüsü düz kesimlerde bozkır, dağlık ve daha ılıman bölgelerde ise ormandır.
Bulgaristan'ın ekonomik özellikleri:
Birinci ve ikinci Dünya Savaşları’nda yenik düşen Bulgaristan’ın ekonomisi bu sonuçlardan çok etkilenmiştir. Ülkenin ekonomisi komünist bir rejime geçtikten sonra biraz rahatlasa da, Cumhuriyet yönetimine geçtiğinde ekonomik koşullar tekrar bozulmuştur. 2007 yılında ülkenin Avrupa Birliği’ne katılmasıyla birlikte yapılan reform hareketleri ülkeyi parasal açıdan tekrar toparlamaya başlamıştır.
Türkiye, Bulgaristan’ın ilk 5 ticaret ortağı arasında bulunmaktadır. Mineral yakıt, bakır, plastik, elektrikli makine ve demir-çelik Türkiye’den Bulgaristan’a ihraç edilen başlıca ürünlerdir.
Mineral yağlar, yağlı tohum, meyve, ağaç, ahşap eşya, plastik ve kurşun ise Türkiye’nin Bulgaristan’dan ithal olarak aldığı ürünler arasındadır.
2004 itibarı ile NATO üyesi olan Bulgaristan 1 Ocak 2007'de de AB'nin tam üyesi olmuştur.
Bulgaristan'ın demografik yapısı:
Bulgaristan'da çoğunlukla Bulgarlar yaşar. Ardından Türkler ve Ruslar gelmektedir. Ülkenin resmi dili ise Bulgarca'dır. Ayraıca Bulgarca'da birçok Türkçe kelemelere benzer kelimeler bulunmaktadır.
Bulgaristan vatandaşlarının büyük bir oranı Ortodoks Hristiyan'dır.
Çağdaş Bulgar kültürü Trak, Slav ve Ön Bulgar kültürünün bir karışımı olsa da Yunan, Roma, Osmanlı ve Kelt kültüründen de etkilenmiştir.
Bulgaristan'a nasıl gidilir?
Bulgaristan Türk vatandaşlarına vize uyguluyor. Vize başvuruları aracı kurumlara 180 günden uzun geçerliliği olan pasaportla yapılıyor. Hususi (yeşil) pasaport sahipleri 180 gün içinde 90 güne kadar girişlerinde, diplomatik (kırmızı) ve hizmet (gri) pasaport sahipleri ise 30 güne kadar seyahatlerinde vizeden muaf tutuluyor.
Bulgaristan’ın başkenti Sofya’ya İstanbul’dan her gün düzenli uçak seferi bulunuyor. 1.5 saatlik uçuşun ardından başkent Sofya’ya ulaşmak mümkün. İstanbul, Bursa, Edirne ve İzmir’den Sofya, Filibe ve Kırcaali gibi Bulgar kentlerine otobüs seferleri yapılıyor.
Bulgaristan’da yaşayan Türk nüfusunun Türkiye‘deki akrabalarıyla olan bağları sebebiyle Bulgaristan-Türkiye arasındaki otobüs seferlerinde farklı firma alternatifleri bulunuyor. Bulgaristan’a ulaşmanın bir başka yolu da özel araçla yolculuk. Edirne Kapıkule üzerinden çıkış yapılarak Bulgaristan’ın farklı kentlerine ulaşım sağlanıyor.
Bulgaristan'da yönetim biçimi ve politika:
Bulgaristan parlamenter demokrasi ile yönetilen bir cumhuriyettir. Seçimler Merkez Seçim Komisyonu tarafından denetlenir ve düzenlenir. Siyasi partiler doğrudan halk oylamasıyla meclisteki 240 sandalye için yarışırlar. Ulusal Meclis yasaları çıkarma, bütçeyi onaylama, cumhurbaşkanlığı seçimini düzenleme, hükûmeti oylama ve görevden alma, savaş ilan etme, askeri birliklerini yurt dışına gönderen tezkereyi çıkarabilme ve uluslararası sözleşmeleri onaylama yetkisine sahiptir.
Bulgaristan'da gezilecek yerler:
Bulgaristan'da UNESCO dünya mirası listesi giren tam 9 eser bulunmaktadır. Başta Sofya olmak üzere, Plovdiv, Varna, Burgaz ve Plevne şehirleri de görülmeye değer yerlerden.
Madara Binicisi
Madara Binicisi, Varna yolu üzerinde, Varna’dan 76 km kadar batıda kalan Madara kasabası yakınında bulunan bir kayalık üzerine yapılmış bir aslana binen biniciyi resmetmekte. Madara , Hristiyanlık öncesi Bulgar İmparatorluğu için önemli bir nokta imiş.
Bu duvar üzerindeki diğer kabartmalar da Bulgar İmparatorluğu döneminin 705 – 801 yılları arasında bazı olaylarını anlatmakta. Hem tarihi önemi hem de dönemin Avrupa sanatlarına hiçbir şekilde benzememesi sebebiyle 1979 yılından günümüze UNESCO Dünya Mirası Listesi‘nde.
Ivanova Kaya Kiliseleri
Kuzey-doğu Bulgaristan'da, Rusçuk şehrine 20 km uzaklıktaki İvanovo köyü yakınlarındaki Kaya Mezarları Kompleksi, masif bir kaya içine oyulmuş kilise, şapel ve manastırlardan oluşmaktadır. Bölge 12. yüzyılda ilk keşişlerin kendi yaşam alanlarını (kiliseler, şapeller ve odalar) hazırladıkları yer olarak da bilinmektedir. İlk manastır 1200'lerin başlarında oluşturulmuş, yapılan bağışlar ve desteklerle 1331-1371 yılları arasında en görkemli yıllarını yaşamıştır.
Bu dönem aynı zamanda Bulgarların Bizans egemenliğinden kurtulduğu ve Osmanlı egemenliğine girdikleri 1396 yılına kadar bağımsız kaldıkları döneme denk gelmektedir. Osmanlılarla birlikte eski önemini kaybetse de bölgedeki mağaralar 17.yüzyıla kadar keşişler tarafından kullanılmaya devam edilmiştir.
Rila Manastırı
Rila Manastırı Bulgrasitan'ın en büyük ve en ilgi çekici yapılarından birisi olarak gösterilmektedir. Manastır, Bulgaristan'ın başkenti Sofya'dan 117km uzaklıktadır. Deniz seviyesinden 1147m yükseklikte bulunan Manastır, Rilska ve Drushlyavista nehirleri ile etrafı çevrilidir.
Manastırda bulunan ana kilisenin birbirinden değerli altın kaplama eşyalarla donatıldığı görülmektedir. İçinde 5 kubbe, 3 sunak ve 2 yan şapel bulunmaktadır.
Varna Nekropolü
Nekropol Ekim 1972'de, ekskavatör operatörü Rayço Marinov tarafından şans eseri keşfedilmiştir. Yerel halk tarafından buluntuları incelemesi için bölgeye çağırılan, Dalgapol Tarih Müzesi küratörü Dimitar Zlatarski, keşfin tarihisel ve arkeolojik boyutunun önemini hemen kavramış ve derhal Varna Tarih Müzesi yetkilileriyle temas kurmuştur. Gerekli formalitelerin tamamlanmasından sonra, kazı ve araştırma, Mihail Lazarov (1972–1976) Ivan Ivanov (1972–1991) yönetimindeki ekibe teslim edilmiştir. Nekropol bölgesinin %30'luk kısmında hâlâ arkeolojik kazı yapılmamıştır.
Nekropolde şimdiye kadar, içinde altın ve bakırdan yapılmış değişik materyaller, topraktan mamul kap kacağın (toplam 600 parça) yanı sıra, obsidyen ve çakmak taşından yapılmış yüksek kalitede bıçaklar ve değişik deniz kabukları ve boncuklar, barındıran toplam 294 mezar ortaya çıkartılmıştır.
Bulgaristan'ın bayrağı:
