Parnasizm nedir?
Parnasizm 19.yüzyılın ikinci yarısında romantik şiir anlayışına tepki olarak doğmuş ve 1900'lerde sona ermiş bir şiir akımıdır. Adını 1866'da yayımlanan Le Parnasse Contemporain (Çağdaş Parnaslar) isimli şiir dergisinden alır. Parnasizm, roman hikaye ve tiyatro türlerinde varlık gösteren realşizm ve natüralizmin, şiirdeki tezahürüdür.
Parnasizm adı nereden gelmektedir?
Fransızca "parnasse" (şiir) kelimesi, Yunanistan'daki parnassos dağının adından gelmektedir. İnanışa göre, Apollon'un başkanlık ettiği şiir ve müziğin ilham perileri bu dağda bulunmakta, şairler de sembolik olarak bu dağda oturmaktadırlar.
Parnasizmin sanattaki ilkeleri nelerdir?
Objektiflik: Parnesyenler; sanatkarın hayat,insan ve tabiat karşısında objektif olması gerektiğini savunurlar. Ferdi hislerini, duyuşlarını, düşüncelerini, zevk ve eğilimlerini eserine sokmamalıdır. Bu yönüyle romantizme tam anlamıyla zıttır.
Şiirde tasvir: Parnesyenler, şiirlerinde hayatın, tabiatın ;kısıcası şeylerin güzelliğini anlatmayı bir misyon olarak görmüşlerdir. Şiirlerinde tasvirlere çokça yer vermişlerdir. Bu tasvirlerde; mimari, heykel, resim gibi plastik sanatları esas almışlardır.
Eski Yunan ve Latin edebiyatından beslenme: Parnesyenlerin şiirlerinde Antik Yunan ve LAtin edebiyatından beslendiğini görebiliriz. Türk şiirinin en büyük parnesyenlerinden TEvfik Fikret'in "Promete" şiiri bunun bir örneğidir.
Bu klasisizmde gördüğümüz bi sanat ilkesidir.
Şiirde düşünce: Parnesyen şiirlerde düşüncenin muhteva yönünde önemli bir etkisi vardır. Düşünce objektif olmalıdır; yani sanatkara ait ferdi bir düşünce değil, evrensel bir düşüncedir.
Biçim mükemmelliği: Parnasizmin en temel ilkelerindendir. Parnesyenler şiirin formu üzerinde durmuş. Nazım şekli, nazım birimi, mısra, kafiye,vezin gibi formel hususiyetlerin tatbikinde kusursuz olmayı amaçlamışlardır. Parnesyenler için şiir, teknik bir eserdir; duygusal bir eser değil.
Parnesyen bir şair olan Teodor Bonville, şiir için şunları söylemiştir: "Kâfiye, şairlerin hülyalarını tespit eden ve süsleyen 'altın çivi'dir."
Ritim: Plastik sanatlardan gelen biçim mükemmellliği fikri, parnasizmde ritmi one çıkarır. Parnesyenler şiirde ritmin şiirin formel ;yani dış yapısıyla elde edilebileceğini savunurlar.
Sanat sanat içinidir: Biçimcilik objektilik, saf güzellik ilkelerinin tabiî bir sonucudur. Onlar için aslalon şey güzelliktir. Poztivizmin getirdiği inanç ve değer buhranının bu inanışın sebeplerinden biri olduğunu söyleyebiliriz.
Kötümserlik: Parnesyen şiirde karamsar bir atmosfer mevcuttur. Bu kötümser tavırda pozitivist ve determinist felsefenin büyük rolü vardır.
Parnasizmin temsilcileri kimlerdir?
- Jose-Mari de Heredia
- Theodore de Banville
- Rene Leconte de Lise
- François Coppee
- Tpheophile Gautier
- Armand Sully Prudhomme
Edebiyatımızdaki temsilcileri:
Tevfik Fikret'in pek çok yönüyle parnesyen bir şair olduğunu söylebilriz.
Mehmed Akif ve Yahya Kemal ise biçim mükemmelliği yönünden parnasizme yakın şairlerdir.
