Rücu sanatı nedir?
Söylenilen sözden bir nükteye dayalı olarak geri dönmektir. Bu, daha önce söylenilen söze dönüş olabileceği
gibi söylenilen sözü iptal edip farklı bir düşünceye yöneliş de olabilir. Yerinde yapıldığı takdirde şaire heyecanını dışa yansıtma imkanı verir. Ayrıca ifade edilmek istenen fikre kuvvet kazandırır. Rücünun, zihinleri uyarma ve hare kete geçirme fonksiyonu, bu sanatın yazarının yanı sıra okuyucuya yönelik psikolojik cephesini de gösterir ki bu şiire tesir gücü katar.
Rücu kelimesinin sözlük anlamı nedir?
Sözlük anlamı, "dönme"dir.
Rücu sanatına örnekler:
Makber mi, nedir şu gördüğüm yer?
Ya böyle revâ mı cây-ı dilber?
Bir tecrübedir bu, hiledir bu.
Yok, mahvıma bir vesiledir bu. (Abdülhak Hamid)
Kendi içinde bulunduğu heyecanı başarılı bir şekilde metne muhatap olana da aksettiren şair, uzun bir manzumeden aldığımız bu mısraların üçüncüsünde, durumu kendisi için bir tecrübe/sınanma ve kendisine karşı bir hile olarak tespit ediyor. Fakat hemen alt misrasında "Yok" sözüyle bu tespitini iptal ederek hükmünü düzeltiyor. Dikkat edersek ikinci tespit ve hüküm ilkinden daha ileridir, bu ileri hükmün tesirini ise ilk tespit hazırlamaktadır.
Erbâb-ı teşâür çoğalıp şâir azaldı,
Yok öyle değil şâirin ancak adı kaldı. (Muallim Nâci)
Şair, ilk mısrada; şairlik taslayanların arttığını ve şairlerin azaldığını söylüyor. İkinci mısrada "Yok öyle değil" sözüyle birinci mısradaki sözden rücu ediyor ve ilk mısraya göre daha tesirli bir mısraya yer veriyor.
