Vadi nedir? Akarsu vadileri nedir? Akarsu vadi çeşitleri nelerdir? Akarsu vadilerinin özellikleri nelerdir? Akarsu vadileri nerelerde görülür? Çentik vadi nedir? Boğaz vadi nedir? Asimetrik vadi nedir? Kanyon vadi nedir? Tabanlı vadi nedir? Kör vadi nedir? Dış kuvvetler nedir?
VADI NEDİR?
Vadi, akarsuyun içinde aktığı, kaynaktan ağza doğru sürekli inişi bulunan ve birkaç kilometre ya da binlerce kilometre olabilen coğrafi alandır. Kısaca vadi, iki dağın arasında zamanla oluşan çukurluktur. Vadiler, akarsuların yaptığı aşınmayla yanlamasına, derinlemesine gelişir. Genellikle dağ ya da tepelerle çevrelenirler.
AKARSU VADİLERİ NEDİR? ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
1. Çentik Vadi:
Derine doğru aşındırmanın fazla olduğu yerlerde oluşan vadi türüdür.
Aşındırma sonucunda yatak “V” profili halini alır.
Bu vadiler genelde dik yamaçlı ve tabansızdır.
2. Boğaz (Yarma) Vadi:
Sıradağların veya sert kütlelerin akarsular tarafından derince yarılmasıyla oluşur.
Profili “U” biçimindedir. Sıradağlar üzerinde görülen vadilerdir. Ulaşım açısından önemlidir. Türkiye’de en fazla Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerinde görülür. Kıyı ile iç kesim arasında önemli geçit yollarıdır.
3. Geniş Tabanlı Vadi:
Yana aşındırmanın etkisi ile tabanı genişleyen vadilerdir.
Eğimin azalmasına bağlı olarak biriktirmelerle alüvyon dolgulu bir taban oluşmuştur. Özellikle Ege Bölgesi'nde Batı Anadolu’da yaygındır. Murat, Kızılırmak, Fırat, Seyhan bu tür akarsulardır.
4. Kanyon Vadi:
Karstik arazilerde çözünebilir tabakaların akarsular tarafından aşındırmasıyla oluşan basamaklı vadilerdir. Göksu vadisi ve Köprülü kanyon örnek verilebilir. Dünyanın en büyük kanyonu ABD’deki Colorado kanyonudur.
5. Asimetrik (Yatık Yamaçlı) Vadi:
Akarsuyun yamaçlarındaki eğimleri birbirinden farklı olan vadilerdir. Ege Bölgesi akarsu vadilerinde olduğu gibi.
6. Kaygan Vadiler:
Kireç taşı, alçı taşı gibi kayaçların bulunduğu arazilerde oluşan basamaklı ve derin vadilere denir. Ülkemizde Akdeniz bölgesinde görülür.
