Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, yaygın olarak Birleşik Krallık olarak bilinen, Avrupa anakarasının kuzeybatı kıyılarında, kuzeybatı Avrupa'da egemen bir ülkedir.
BİRLEŞİK KRALLIK'IN GENEL ÖZELLİKLERİ:
Birleşik Krallık, İngiltere, İskoçya, Galler ve diğer ülkelerden İrlanda Denizi ile ayrılan Kuzey İrlanda olmak üzere dört kurucu ülkeden oluşur. Birleşik Krallık'ın tek kara sınırını Kuzey İrlanda'da İrlanda Cumhuriyeti ile paylaşır. Doğuda Kuzey Denizi, güneyde Manş Denizi ve güneybatıda Kelt Denizi ile Atlas Okyanusu ile çevrili olan Birleşik Krallık, dünyanın en uzun 12. kıyı şeridine sahiptir. Birleşik Krallık'ın toplam alanı 242.500 km karedir.
Birleşik Krallık, üniter bir parlamenter demokrasi ve anayasal monarşidir. Hükümdar, Kraliçe II. Elizabeth, 1952'den beri hüküm sürmektedir. Hem Birleşik Krallık hem de İngiltere'nin başkenti ve en büyük şehri, kentsel alan nüfusu 10,3 milyon olan küresel bir şehir ve finans merkezi olan Londra'dır. Birleşik Krallık 2021 itibarıyla dünyanın nominal GSYİH'ye göre 5., satın alma gücü paritesine göre ise 10. büyük ekonomisidir. 2019 İnsani Gelişme Endeksi'nde dünyada 13. sıradadır.
Dünyanın ilk sanayileşmiş ülkesi olarak 19. ve 20. yüzyılın başlarında dünyanın önde gelen gücü olan Britanya İmparatorluğu, 1920'lerdeki zirvesinde, dünya topraklarının neredeyse dörtte birini ve dünya nüfusunun üçte birini kapsamaktaydı. İmparatorluğu oluşturan ülkeler 1960'lı yıllarda hızla bağımsızlıklarını ilan etseler de günümüzde Britanya İmparatorluğu'nun etkisi, eski sömürgelerinin birçoğunun dilinde, kültüründe, yasal ve politik sistemlerinde gözlemlenebilir.
Birleşik Krallık, AUKUS, Avrupa Konseyi, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi daimi üyeliği, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), G7, G20, Milletler Topluluğu ve NATO üyeliğinin yanı sıra, 1973'ten 2016'da yapılan halkoylamasına takiben 2020'de ayrılana kadar Avrupa Toplulukları (AK) ve halefi Avrupa Birliği'nin (AB) üyesiydi.
BİRLEŞİK KRALLIK'IN TARİHİ:
Romalılar, Saksonlar ve Vikingler
MÖ 3000'den başlayarak birkaç aşamada inşa edilen Stonehenge, Neolitik dönemin mühendislik başyapıtlarından biri olarak görülür.
1. yüzyılda Romalılar, Bath'te Kelt su tanrıçası Sulis ve Roma tanrıçası Minerva'nın özelliklerini birleştiren tanrıça Sulis Minerva'ya adanmış tapınakta Roma hamamı inşa ettiler.
Doğu Anglia'daki Sutton Hoo'da bulunan büyük bir höyük mezarında bulunan ve Anglosakson dönemi Kral Rædwald'a ait olduğu düşünülen Sutton Hoo miğferi
Büyük Britanya, yaklaşık yarım milyon yıldır yerleşim yeri olmuştur. En eski arkeolojik kalıntılar arasında kemikler ve çakmaktaşı aletler bulunur. MÖ 2500 civarında başlayan Tunç Çağı, tarım ve hayvancılığın evrimine ve en ünlüsü Stonehenge'de taş ve ahşap dairelerin inşasına tanık oldu.
Romalılar
Julius Caesar (MÖ 100–44) ve Roma lejyonerleri ilk olarak MÖ 55'te Kent'e ayak bastı, ancak Romalıların Büyük Britanya'yı işgal etmesi, güneydoğu İngiltere'yi fethetmesi ve ardından kuzeye itmesi, yollar inşa etmesi ve askeri karakollar kurması MS 43 yılına kadar değildi. MS 80 civarında Roma İmparatorluğu, İngiltere ve Galler'in çoğunu ele geçirdi. İmparator Hadrianus (76-138) Hadrian Duvarı'nın inşasıyla kuzey sınırını belirledi. Roma Britanyası 400 yıl sürdü. Ticaret gelişti ve barış galip geldi - ancak Kıta Avrupası'nda yaşanan Kavimler Göçü'nün bir parçası olarak Kuzey Almanya'dan Saksonlar ve Angıllar düzenli olarak Roma Britanyası'na baskın düzenlemesiyle Roma'nın gücü azaldı.
Saksonlar ve Vikingle
MS 4. yüzyılda, Kıta Avrupası'nda yaşanan Kavimler Göçü'nün bir parçası olarak Kuzey Almanya'dan Saksonlar ve Angıllar düzenli olarak Roma Britanyası'na baskın düzenledi. MS 700'de İngiltere Adanın doğu ve güney kısımlarına yerleşen Anglosaksonlar, zamanla kendi hâkimiyetlerini oluşturarak İngiltere'de Anglo-Sakson Kroniğini başlattılar.
I. Viking istilalası ve Wessex Krallığı
790 yılı civarında İngiltere, Viking istilalarına maruz kaldı. İngiltere'de "Danes" ve "Norsemen," Fransa'da "Norman" adı verilen ve 100 yıldan uzun bir süre Hıristiyan Avrupa'da merhametsiz paganlar olarak korku salmışlardı.[
Anglosakson hakimiyeti sürecinde bölgede irili ufaklı Anglosakson kabile krallıkları egemen olmuştur. Viking istilasına karşı birleşme ihtiyacı Britanya adasındaki çok devletli karmaşık yapının İngiltere, Galler ve İskoçya şeklinde üçlü bir devlet yapısında Büyük Alfred'in (848-899) egemenliğindeki Wessex Krallığı altında konsolide olmasına imkân tanıdı. Wessex Krallığı, önce Vikingleri adadan attıktan sonra, 927 yılında diğer küçük krallıkları içine katarak İngiltere Krallığı haline gelmiştir. 790 yılı civarında başlayan ve 100 yıl kadar devam eden Viking istilaları,[15] 11. yüzyıla kadar endemik savaşla sonuçlandı.
II. Viking istilası ve Viking Krallığı
X. yüzyıldan itibaren Norveç ve Danimarka Krallığı da (Vikingler) İngiltere ile tekrar ilgilenmeye başladı. İngilizler için bundan sonra gerileme süreci de böylece başlamış oldu. Bu süreç, Vikingler'in XI. yüzyılın başlarında ülkenin tamamını ele geçirmesiyle neticelendi ve Danimarka Kralı Knud aynı anda İngiltere, Norveç ve Danimarka kralı oldu. Ancak bu dönemde Normandiya'ya yerleşen Vikinglerin Normanlar'ın istilâsı başladı.
Norman İstilası (1066) – Şanlı Devrim (1688)
Bayeux işlemesi, 1066'daki Hastings Muharebesi'ni resmediyor.
Ortaçağ
1066'da I. William (1028-1087), Fransa'dan Kanal'ı geçti ve Hastings Savaşı'nda Saksonları yendi.
Başarılı bir askeri işgalin ardından Normandiyalı William, tüm İngiltere topraklarını kraliyet mülkü ilan etti. ve neredeyse yüzde 20'sini elinde tuttuktan sonra, ana vasallarını toprağın yaklaşık yüzde 40'ına tekabül eden mülklerle ödüllendirmeye başladı.
Daha sonra kral olarak taç giydi ve hem kendisi hem de halefleri, bölgesel kontrol uygulayan yerel baronlarla feodal bir krallığı yönetti. Normanlar 1066'da İngiltere Kralı Harold'u mağlûp ederek ülkeye hâkim oldular. İngiltere toprakları Norman kökenli aristokratlara (lordlar) paylaştırıldı ve bir çeşit feodalite dönemi başladı.
Kraliyet ve bölgesel otorite arasındaki gerilim, 1215'te Magna Carta'nın imzalanmasıyla kraliyet gücünün kesilmesine ve tarafların bu sözleşmeyle ilgili sorumluluklarını yerine getirmemesi üzerine İngiltere'de uzun bir iç savaş olan Güller Savaşı'na yol açtı. Sadece 1485'te, III. Richard'ın (1452-1485) yenilmesi ve Galler asıllı Tudor Hanedanının tahtı ele geçirmesiyle ülkede istikrar sağlandı.
Tudor Rönesansı (1485–1603)
Güller Savaşı sonrasında tahta geçen Tudor Hanedanı, York ve Lancaster hanedanlarının sembollerinden oluşur.
Tudorlar döneminde, İngiltere büyük bir Avrupa gücü haline geldi. Henry (1491-1547) bağımsız bir İngiltere Kilisesi kurmak için Papalık Roma ile bağlarını kopardı ve kızı I. Elizabeth (1533-1603), İspanyol Armadası'nı yenerek İngiltere'yi savundu. Elizabeth, Katolik ve Protestan tebaası arasında diplomatik bir rota çizdi ve Anglo-Galli seçkinler aracılığıyla Galler'i sıkı bir şekilde kontrol etti; Bağımsız İskoçya, İngiltere'nin azılı düşmanı Fransa ile müttefik olduğu için Elizabeth için daha sorunlu oldu ve İskoç kraliyetleri kendi krallıklarını kontrol edemedi. Böyle bir kraliyet, İskoç Kraliçesi Mary (1542-1587), gasp edildi ve İngiltere'de sürgüne kaçtı, burada Elizabeth'e karşı yaptığı entrika, idamına yol açtı.
Kral VIII. Henry'nin kendine bir erkek vâris doğurmayan Kraliçe Catherine'dan boşanarak yeniden evlenmek istemesi papalıkla arasının açılmasına sebep oldu. Papa bu boşanmayı onaylamayınca ilişkiler koptu ve Henry 1534'te kendisini İngiltere Kilisesi'nin başı ilân ederek bütün kilise mallarına el koydu. Böylece İngiltere'de Protestanlık hâkimiyeti başlamış oldu.
Stuartlar (1603–1660)
Elizabeth çocuksuz öldü ve tahtı İskoçya kralı James Stuart'a (1566-1625) geçti ve böylece iki krallığı birleştirdi. James ihtiyatsız bir adamdı, Protestan Parlamentosu'nu kızdırmaya başlayan oğlu I. Charles (1600-1649) ile paylaştığı bir özellikti. Sonuç, Oliver Cromwell'in (1599-1658) Parlamenterlerinin Kraliyet yanlılarını ezdiği İngiltere'de kilit angajmanlar verilen bir İç Savaş (1639-1651) oldu. I. Charles idam edildi ve Cromwell, sürmeyen bir cumhuriyetçi Commonwealth'in Lord Koruyucusu oldu. Stuart'lar II. Charles (1630-1685) döneminde (Restorasyon olarak bilinen bir dönem) tahta geri döndüler ve hanedan, yerine I. George'un geçtiği Kraliçe Anne'in (1665-1714) ölümüne kadar sendeledi.
Yönetimi hem Parlamento hem de kral adına Oliver Cromwell (1599-1658) ele alıyordu. Parlamento'ya karşı verilen sözler Stuartların hanedanlığında da zamanla unutulmaya başlamış bu durum Hollandalı William'ın tahta geçmesi ve ünlü 1688 Şanlı Devrimle beraber yeni bir aşamaya girmişti. Mutlak monarşiden, parlamenter monarşiye evrilen yönetim şeklindeki önemli değişim, sosyal, politik ve entelektüel ortamda da kendini gösteriyordu.
VIII. Henry, 1534'te papalığı geçersiz kıldı ve kendini 'İngiltere Kilisesi'nin Yüksek Otoritesi' ilan etti.
II. Felipe'in I. Elizabeth'i onun Katolik olan kuzeni İskoçya Kraliçesi Mary Stuart için yerinden etme umutlan onun idamıyla alt üst oldu. Çaresizlik içinde kalan II. Felipe 1588 yılında İngiltere'ye karşı 'Yenilmez Donanma'sını denize indirdi.
O dönemde İngiliz parlamenter sistemi ve meşrutiyet, krallık mutlakıyetçiliği üzerine galip geldi. Kralların ilahi hakkına karşı mücadele, askeri diktatör Oliver Cromwell'in (1599-1658) galip ve I. Charles'ın (1600, idamı 1649) kurban olduğu İngiliz İç Savaşı'nda (1642-48) doruğa ulaştı. Parlamenter sistem, 1688'de, II. James'e karşı yapılan 'Şanlı Devrim' ile daha da ilerledi. Hollanda Kralı Protestan William için Katolik II. James'i görevinden alan Parlamento bir İngiliz bağımsız ülkesinin hükmedebileceği şartları belirledi.
Georgia Britanyası
Parlamentonun kuruluşundan günümüze değin Parlamentonun gücündeki en dramatik artış ve günümüzde parlamenter sistem olarak adlandırılan sisteme geçişteki en önemli eşik şüphesiz İngiltere'nin mutlak monarşiden önce cumhuriyete, sonra tekrar mutlak monarşiye ve son olarak da Şanlı Devrim (Glorious Revolution) ile anayasal monarşiye geçtiği 1642 İngiliz iç savaşı ile başlayan olaylar silsilesidir.
1702'de tahta geçen Mary'nin kardeşi Kraliçe Anne'in saltanatında, 1603'ten beri aynı krala tâbi olan İskoçya ve İngiltere'nin yönetimleri Birleşik Krallık adıyla tek çatı altına alındı.[20] Bu durum ülkenin askerî ve ekonomik açıdan güçlenmesini sağladı. Diğer taraftan parlamentoda bir gelenek oluşmuş, düzenli yapılan seçimlerde tüccar ve sanayicilerin desteklediği Whig Partisi ile büyük toprak sahiplerinin desteklediği Tory Partisi en büyük iki güç olarak ortaya çıkmıştır.
Büyük Britanya Krallığı
1675–1710 yılları arasında inşa edilen Sir Christopher Wren'in Barok başyapıtı olan St. Paul Katedrali'nin 111 m. (365 ft) yüksekliğinde ve 65.000 ton ağırlığındaki kubbesi, dünyanın en büyük katedral kubbelerinden biridir.
Eskiden ayrı krallıklar, İskoçya Kralı VI. James'in İngiltere Kralı ve İrlanda Kralı olduğu 1603 "Taçlar Birliği"nden beri kişisel birlik içindeydi. Kendisinden "Büyük Britanya kralı" olarak bahseden ilk kişi olan James'in saltanatından bu yana, iki anakara Britanya krallığı arasındaki politik birlik, hem İngiltere Parlamentosu hem de İskoçya Parlamentosu tarafından defalarca denenmiş ve iptal edilmişti. Kraliçe Anne net bir Protestan varisi üretmedi ve iki krallıkta birbirinden farklı olan ardıllık yasaları ile ve Stuart Roma Katolik Evi'nin İskoçya tahtına geri dönüşü tehdit ederek veraset çizgisini tehlikeye attı, 1688'deki Şanlı Devrim'de sürgüne gönderildi.
Ortaya çıkan krallık, başlangıcından itibaren İrlanda Krallığı ile yasal ve kişisel birlik içindeydi, ancak Büyük Britanya Parlamentosu, İrlanda'yı politik birliğe dahil etmek için yapılan erken girişimlere direndi. Yeni birleşen krallığın ilk yıllarına, Jacobite ayaklanmaları, özellikle 1715'teki Jacobite ayaklanmaları damgasını vurdu. Hannover krallarının görece yetersizlikleri ya da beceriksizliği, Parlamentonun yetkilerinde bir artış ve yeni bir rol olan "başbakan" rolüyle sonuçlandı. Robert Walpole'un en parlak döneminde ortaya çıktı. "South Sea Company" ekonomik krizi, erken bir anonim şirket olan South Sea Company'nin başarısızlığından kaynaklandı. Jacobitizmin kampanyaları, 1746'da Stuarts'ın davası için yenilgiyle sonuçlandı.
Yedi Yıl Savaşı'ndaki zafer, bir yüzyıldan fazla bir süre boyunca en önde gelen küresel güç olacak olan İngiliz İmparatorluğu'nun egemenliğine yol açtı. Büyük Britanya, Doğu Hindistan Şirketi'nin sömürge Hindistan'daki ticaret ve askeri genişlemesi yoluyla Hindistan alt kıtasına hükmedecekti. Fransa'ya karşı savaşlarda, hem Yukarı hem de Aşağı Kanada'nın kontrolünü ele geçirdi ve Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nda yenilgiye uğrayana kadar, On Üç Koloni üzerinde de hakimiyet kurdu. 1787'den itibaren İngiltere, Avustralya'ya cezai nakliye sürecinde Birinci Filo'nun ayrılmasıyla Yeni Güney Galler'in kolonizasyonuna başladı. İngiltere, Fransız Devrim Savaşlarında önde gelen bir savaşçıydı.
Büyük Britanya, 1 Ocak 1801'de Büyük Britanya ve İrlanda tarafından çıkarılan 1800 Birlik Yasaları ile Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı ile birleştirildi.
19. yüzyıl
Amerika Birleşik Devletleri'nin döneminin önde gelen dergisi Puck'taki karikatür, bu dönemde Britanya İmparatorluğu'nun diğer Avrupa güçlerine göre çok daha ileride olduğu tasvir eder.
"Birleşik Krallık" terimi, Büyük Britanya ve İrlanda parlamentolarının her biri, iki krallığı birleştiren ve Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı'nı oluşturan bir Birlik Yasası'nı kabul ettiği 1801'de resmi hale geldi.
Fransız Devrim Savaşları ve Napolyon Savaşları (1792-1815) sonunda Fransa'nın yenilgisinden sonra, Birleşik Krallık 19. yüzyılın başlıca deniz ve imparatorluk gücü olarak ortaya çıktı. Denizde rakipsiz olan Britanya İmparatorluğu, küresel polis rolünü benimseyerek 1815-1914 yılları arasında Büyük Güçler arasında barışın yaşandığı Pax Britannica'ya ("İngiliz Barışı") katkıda bulundu. 1851'deki "Tüm Ulusların Sanayi Eserleri Büyük Sergisi" zamanında, Britanya "dünyanın atölyesi" olarak tanımlanıyordu. 1853'ten 1856'ya kadar İngiltere, Rus İmparatorluğu'na karşı savaşta Osmanlı İmparatorluğu ile müttefik olarak Kırım Savaşı'na katıldı, Britanya İmparatorluğu, Hindistan'ı, Afrika'nın büyük bölümlerini ve dünyadaki diğer birçok bölgeyi kapsayacak şekilde genişletildi. Yurtiçinde İşçi Partisi, serbest ticaret ve laissez-faire politikalarını ve oy hakkının kademeli olarak genişletilmesini destekledi. Yüzyıl boyunca, hızlı kentleşmeyle birlikte nüfus çarpıcı bir oranda arttı ve önemli sosyal ve ekonomik streslere neden oldu.Yeni pazarlar ve hammadde kaynakları aramak için Disraeli yönetimindeki Muhafazakar Parti, Mısır, Güney Afrika ve başka yerlerde bir emperyalist yayılma dönemi başlattı. Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda kendi kendini yöneten egemenlikler haline geldi. 20. yüzyılın başında ise, İngiltere'nin endüstriyel egemenliğine Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri meydan okudu.
1900–günümüz
1900'lerde İngiltere'nin üstünlüğü kayboldu. 1926'da 1926 Genel Grevini ve 1930'ların Büyük Buhran'ı sendeleyerek atlattıktan sonra, II. Dünya Savaşı sırasında ekonomik ve askeri bir darbe aldı. Savaştan sonra, reformcu Atlee hükûmeti, başlıca endüstrileri ve kamu hizmetlerini millîleştirildi, bir refah devleti kuruldu ve kapsamlı, kamu tarafından finanse edilen bir sağlık sistemi olan Devlet Sağlık Hizmetleri oluşturuldu. 1950'lerden başlayarak Birleşik Krallık, çok zayıflamış olan ekonomisiyle duraklama ve gerileme dönemine girdi. Ekonomik gerileme, Muhafazakar Margaret Thatcher'ın iktidara gelmesiyle sona erdi. 21. yüzyılda iki çekişmeli referandum yapıldı: 2014'te İskoç bağımsızlık halkoylaması başarısız olurken diğeri Birleşik Krallık'ın 2016'da Avrupa Birliği'nden ayrılma halkoylaması başarılı oldu. Buna takiben, Birleşik Krallık, 31 Ocak 2020'de Avrupa Birliği'nden ayrıldı.
BİRLEŞİK KRALLIK'IN COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ VE İKLİMİ:
Avrupa'nın kuzey batısında yer alan ve bir ada devleti olan Birleşik Krallık'ınn tek kara komşusu İrlanda Cumhuriyeti'dir. Toplam yüzölçümü 244.820 km2 olan Birleşik Krallık, dünyanın yüzölçümü açısından en büyük 80. ülkesidir.
Ülke, Britanya Adaları'nın takımadalarının büyük bir bölümünü kaplar ve Büyük Britanya adasını, İrlanda adasının kuzey-doğusunda altıda birini ve bazı küçük çevre adaları içerir. Kuzey Atlas Okyanusu ile Kuzey Denizi arasında yer alır ve güneydoğu kıyısında dünyanın en uzun sualtı tüneli olan Manş Tüneli ile kıta Avrupası'na bağlıdır.
Ülkenin kuzey ve batı kesimleri alçak dağlar ve tepelerden oluşmaktayken güney ve güneydoğu kesimleri ovalardan oluşmaktadır. Hem Birleşik Krallık hem İngiltere'nin başkenti, ülkenin güneydoğusunda yer alan Londra'dır. Ülkenin diğer başlıca önemli kentleri Birmingham, Manchester, Leeds, Glasgow, Newcastle ve Liverpool'dur.
Ülke topraklarının çoğunluğunu oluşturan Büyük Britanya adası kuzeyden güneye 950 km. uzunluğunda ve doğudan batıya 450 km. genişliğindedir. Bütün ülkenin en yüksek noktası ise kuzeydeki dağlık İskoçya'da Ben Nevis'tir (1343 m.).[28] En uzun nehir, Galler'de Cambrian dağlarından doğup güneybatıda Bristol Kanalı'na dökülen Severn'dir. Londra'dan geçen Thames'in yanı sıra Trent ve Ouse, diğer önemli nehirlerdir.
İngiltere, 130.395 kilometre kareyi kapsayan Birleşik Krallık'ın toplam alanının yarısından biraz fazlasını (yüzde 53) oluşturuyor. Ülkenin çoğu, daha yüksek araziler ve Tees-Exe hattının kuzeybatısındaki bazı dağlık araziler ile ova arazisinden oluşur. İngiltere'deki başlıca nehirler ve haliçler Thames, Severn ve Humber'dır. İngiltere'nin en yüksek dağı ise Göller Bölgesi'ndeki Scafell Pike 978 metredir.
İskoçya, 78.772 kilometre kare kapsayan Birleşik Krallık'ın toplam alanının üçte birinden biraz azını (yüzde 32) oluşturuyor. Bu, ağırlıklı olarak anakaranın batısında ve kuzeyinde bulunan yaklaşık 800 adayı; özellikle Hebridler, Orkney Adaları ve Shetland Adaları. İskoçya, Birleşik Krallık'taki en dağlık ülkedir ve topografyası, İskoçya'yı batıda Arran'dan doğuda Stonehaven'a kat eden jeolojik bir kaya kırığı olan Highland Boundary Fayı ile ayırt edilir. Fay, belirgin şekilde farklı iki bölgeyi birbirinden ayırır; yani kuzey ve batıdaki Kuzey İskoçya (Highlands) ve güney ve doğudaki İskoç Ovası (Lowlands). Daha engebeli Highland bölgesi, 1.345 metrede. Britanya Adaları'nın en yüksek noktası olan Ben Nevis de dahil olmak üzere İskoçya'nın dağlık topraklarının çoğunu içerir. Ova alanları - özellikle Firth of Clyde ve Firth of Forth arasındaki Merkez Kuşak olarak bilinen dar araziler - daha düzdür ve İskoçya'nın en büyük şehri olan Glasgow ve başkenti ve politik merkezi olan Edinburgh da dahil olmak üzere nüfusun çoğuna ev sahipliği yapar.
Galler, 20.779 kilometre kareyi kapsayan Birleşik Krallık'ın toplam alanının onda birinden (yüzde 9) daha azını oluşturuyor. Galler çoğunlukla dağlıktır, ancak Güney Galler, Kuzey ve Galler Galler'den daha az dağlıktır. Ana nüfus ve sanayi bölgeleri, Cardiff, Swansea ve Newport kıyı kentlerinden ve kuzeylerinde Güney Galler Vadileri'nden oluşan Güney Galler'dedir. Galler'deki en yüksek dağlar Snowdonia'dadır ve 1.085 metrede (3.560 ft) Galler'deki en yüksek zirve olan Snowdon'ı (Galce: Yr Wyddfa) içerir. Galler, 2.704 kilometreden (1.680 mil) fazla kıyı şeridine sahiptir. En büyüğü kuzeybatıda Anglesey (Ynys Môn) olan birkaç ada Gal anakarasından uzaktadır.
İrlanda Denizi ve Kuzey Kanalı ile Birleşik Krallık'tan ayrılan Kuzey İrlanda, 14.160 kilometrekarelik bir alana sahiptir ve çoğunlukla tepeliktir. 388 kilometrekarelik yüzölçümüyle Britanya Adaları'ndaki bölgelere göre en büyük göl olan Lough Neagh'ı içerir. Kuzey İrlanda'daki en yüksek zirve, 852 metre (2.795 ft) ile Mourne Dağları'ndaki Slieve Donard'dır.
İklim:
Birleşik Krallık'ta iki farklı iklim tipine rastlanmaktadır. Genel anlamda ülkenin çoğunda görülen ılıman okyanusal ikliminde (Cfc) Körfez Akıntısı sayesinde yazlar serin ve yağışlı, kışları ılık ve yağışlıdır. İskoçya'nın yüksek kesimlerinde ise kutupaltı okyanusal iklimi (Dfc) görülür. Ülke yıl boyunca yüksek yağış alır ve İskoçya ve Galler yıllık ortalama 1500 milimetre, Kuzey İrlanda 1000 milimetre ve İngiltere ise 850 milimetre yağış almaktadır.Ülkede her yıl kar yağışı gözükse de kar İskoçya dışında ancak birkaç gün yerde kalır.
Ülkede rüzgar genellikle güneybatıdan eser ve ülkenin doğu kesimlerinin dışında Atlas Okyanusu'ndan gelen ılıman ve yağışlı hava kütlelerini ülkeye yağış getirir.
Yazları serin ve yağışlı, ülke genelinde genellikle Nisan ve Mayıs en kurak aylar iken Ekim en çok yağışın alındığı aydır, sıcaklıklar gün içinde 30 °C (86 °F) üzerinde çıkabilmektedir.
BİRLEŞİK KRALLIK'TA SİYASET VE İDARİ SİSTEM:
Parlamentonun yasal egemenliğinin yalnızca halkın politik egemenliğini yansıttığı İngiliz sisteminde yasama organı, Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası adı ile anılan, iki meclise ayrılmış bir Birleşik Krallık Parlamentosu'dur. İki meclisin küçüğü olan Avam Kamarası'nın günümüzde 650 üyesi vardır. Lordlar Kamarası ise çeşitli şekillerde atandığı için üye sayısı belirsizdir. 17 Eylül 2021 itibarıyla üye sayısı 788'dir. Halk tarafından her 5 yıl doğrudan seçilen Avam Kamarası, 1911 Parlamento Yasası'nın yürürlüğe girmesiyle yasama açısından esas güç sahibidir. Lordlar Kamarası, yalnızca yasaları en çok bir yıl boyunca geçiktirebilen çoğunlukla sembolik bir meclistir.
Birleşik Krallık'ta Avam Kamarası seçimleri çoğunluk sistemi ve oy çoğunluğu sistemi kullandığı için genellikle iki partili sistem olarak düşünülür. 2010-2015 arasında koalisyon hükûmeti, 1945'ten beri ilk ve son koalisyon hükûmeti olmuştur.
Birleşik Krallık'ın ilçelere ya da vilayetlere coğrafi olarak bölünmesi, Orta Çağ'ın başlarında İngiltere ve İskoçya'da başladı ve İngiltere ve Galler'de 1888'de, İskoçya'da 1889'da ve İrlanda'da 1898'de tamamlandı.
İngiltere, dokuz bölgeden oluşur. Bir bölge, Büyük Londra, bir referandumda teklife verilen halk desteğini takiben 2000 yılından bu yana doğrudan seçilmiş bir meclise ve belediye başkanına sahiptir. İngiltere'nin bazı bölgelerinde il meclisleri ve bölge konseyleri, diğerlerinde üniter otoriteler bulunurken, Büyük Londra, 32 ilçeden ve Londra Şehri'nden oluşur. İngiltere'de konsey üyeleri, liste usulü çoğunluk seçim sistemiyle seçilir.
İskoçya hükûmeti ve parlamentosu, eğitim, sağlık, İskoç hukuku ve yerel yönetim dahil olmak üzere, özel olarak Birleşik Krallık Parlamentosu'na ayrılmamış herhangi bir konuda geniş kapsamlı yetkilere sahiptir. Yerel yönetim amaçları için, İskoçya hem büyüklük hem de nüfus bakımından geniş çeşitlilik gösteren 32 konsey alanına bölünmüştür. Glasgow, Edinburgh, Aberdeen ve Dundee şehirleri, İskoçya bölgesinin üçte birini içeren ancak sadece 200.000'den fazla insanı kapsayan Highland Council gibi ayrı konsey bölgeleridir. Seçimler, üç ya da dört meclis üyesi seçen çok üyeli koğuşlarda devredilebilir tek oyla yapılır.
Galler'deki yerel yönetim, İskoçya'ya devredilenlerden daha sınırlı yetkilere sahiptir. Senedd, Senedd Cymru Yasası aracılığıyla özel olarak Birleşik Krallık Parlamentosu'na ayrılmamış herhangi bir konuda yasama yapabilir.Galler, 22 üniter otoriteden oluşur. Tüm üniter otoriteler, konsey tarafından seçilen bir lider ve kabine tarafından yönetilir. Bunlar, kendi başlarına üniter otoriteler olan Cardiff, Swansea ve Newport şehirlerini içerir. Seçimler, dört yılda bir, ilk-geçen-post sistemi altında yapılır.
Kuzey İrlanda Yürütme ve Meclisi, İskoçya'ya devredilen yetkilere benzer yetkilere sahiptir.[35] Yürütme, Meclis'in sendikacı ve milliyetçi üyelerini temsil eden bir diarşi tarafından yönetilir. Kuzey İrlanda'ya yetki devri, Kuzey İrlanda yönetiminin, Kuzey İrlanda Yönetiminin İrlanda hükûmeti ile işbirliği yaptığı ve ortak ve ortak politikalar geliştirdiği Kuzey-Güney Bakanlar Konseyi'ne katılımına bağlıdır. Kuzey İrlanda'daki yerel yönetim, 1973'ten beri, her biri devredilebilir tek oyla seçilen 26 bölge konseyi halinde organize edilmiştir.
BİRLEŞİK KRALLIK'TA EKONOMİ:
Kişi başına 46.344 US$ düzeyine karşılık gelen söz konusu milli gelir düzeyi ile dünyanın en müreffeh ülkelerinden biri olan Birleşik Krallık, 2,64 trilyon dolarlık GSYİH'sı ile dünyanın 5. büyük ekonomisidir.
Birleşik Krallık'ta Doğu Anglia haricindeki arazilerin engebeli olması, büyük ölçekli geniş tarımsal üretime izin vermemektedir. Bu yüzden 2021'de tarım, ekonominin sadece %0,59'unu oluşturmuştur. Ekonominin %17,83'ünü endüstri, %70,90'ını ise hizmet sektörü oluşturmaktadır.
Hizmet sektörü, Londra ve İngiltere'nin güneydoğusunda yoğunlaşmıştır. 2020'deki Küresel Finans Merkezleri Endeksi'nde New York City'nin ardından dünyadaki 2. büyük finans merkezi olan Londra, GSYİH'nın %22'sinden fazlasını oluşturup Birleşik Krallık'ın geri kalanından daha zengindir. Ülkedeki gelir düzeyi en düşük olan bölgeler ise ekonomisi kömür, çelik ve gemi inşa gibi ağır sanayiye dayanan ve bu sektörlerde yaşanan gerileme nedeniyle olumsuz etkilenmiş olan Kuzey İrlanda, Galler ve İngiltere'nin kuzeybatısıdır.
Dünyanın 10. en fazla ihracat ve 5. en fazla ithalat yapan Birleşik Krallık, dış ticaret açığını Kamu ve hanehalkı borç stoğu ile karşılar. Kamu borç stokunun GSYİH'ya oranı yüksektir: 2021'de İngiltere'nin ABD'den sonra dünyanın en yüksek ikinci dış borcu olan 9,8 trilyon dolar dış borcu var.
Ülke, İnsani Gelişmişlik Endeksine göre dünyada 189 ülke arasında 15. sıradadır. Ekonomik serbestlik endeksine göre ise İngiltere, dünyada 180 ülke arasında 7. sıradadır. Küresel rekabetçilik açısından dünyadaki 141 ülke arasında 9. sıradadır. İş yapma kolaylığı açısından İngiltere, dünyada 190 ülke arasında 8. sıradadır.
İngiltere dünya kıyı rüzgâr enerjisi kapasitesi açısından birinci sırada yer alsa da ülkede üretilen elektriğin üçte ikisi kömür ve doğal gazdan sağlanmaktadır.
Birleşik Krallık, zengin petrol, doğal gaz ve kömür dışındaki mineral kaynakları ise son derece sınırlıdır. EIA verilerine göre 2019 yılında 3 milyar varil kanıtlanmış petrol rezervine sahip olan İngiltere, ham petrol rezervleri bakımından 69 ülke arasında 30. sıradadır. 2018 yılında 1 milyon varil/gün'lük ham petrol üretimi ile 126 ülke arasında %1 pay ile 19. sıradadır. 2019 yılında 6 trilyon feet3 kanıtlanmış doğalgaz rezervine sahip İngiltere, 92 ülke arasında 45. sıradadır. 2015 yılında 2 trilyon feet3'lik doğalgaz üretimi ile 97 ülke arasında %1 pay ile 21. sıradadır.
Bilim ve teknoloji
Oxford Üniversitesi'ne bağlı olan Pitt Rivers Müzesi, Birleşik Krallık'ta önemli bir bilim müzesidir.
Günümüzde gelişmiş bir bilim ve teknoloji merkezi olan Birleşik Krallık'ta Nature, British Medical Journal ve The Lancet gibi önemli bilimsel yayın kuruluşları bulunmaktadır. Tarihsel olarak 17. yüzyıldan itibaren bilimsel devrimin önde gelen merkezi olan Birleşik Krallık, 18. yüzyıldan itibaren Sanayi Devrimi'ne öncülük etti. Birleşik Krallık bilim insanlarının arasında hareket yasaları ve yerçekiminin aydınlanması yasalarıyla tanınan Isaac Newton, doğal seçilim ve evrim teorisiyle tanınan Charles Darwin, elektromanyetik teoriyi formüle eden James Clerk Maxwell, hidrojeni keşfreden Henry Cavendish tarafından, penisilini bulan Alexander Fleming, ve daha yakın zamanda DNA'nın yapısını keşfreden Francis Crick ve kozmoloji, kuantum kütleçekimi ve kara deliklerin araştırılması alanlarında büyük teoriler geliştiren Stephen Hawkingöne çıkar. Diğer ünlü İngiliz mühendisleri ve mucitleri arasında James Watt,George Stephenson, Richard Arkwright, Robert Stephenson ve Isambard Kingdom Brunel bulunmaktadır.
Birleşik Krallık'ta geliştirilen yeni teknolojilerin arasında ise Richard Trevithick ve Andrew Vivian tarafından geliştirilen buharlı lokomotif, Michael Faraday tarafından geliştirilen elektrik motoru, Charles Babbage tarafından tasarlanan ilk bilgisayar, William Fothergill Cooke ve Charles Wheatstone tarafından geliştirilen elektrikli telgraf, Joseph Swan tarafından geliştirilen ampul, Alexander Graham Bell tarafından geliştirilen ilk pratik telefon,John Logie Baird ve diğerleri tarafından geliştirilen televizyon sistemi, Frank Whittle tarafından geliştirilen jet motoru, Alan Turing tarafından geliştirilen modern bilgisayar ve Tim Berners-Lee tarafından geliştirilen World Wide Web öne çıkar.
BİRLEŞİK KRALLIK'IN DEMOGRAFİK YAPISI:
Birleşik Krallık'ın demografik bilgileri, her 10 yılda bir düzenlenen nüfus sayımına dayanır. 2011 nüfus sayımına göre Birleşik Krallık'ın toplam nüfusu 63.181.775 idi. Avrupa'da Rusya, Almanya ve Fransa'da sonra Avrupa'nın dördüncü büyük nüfusa sahip olan Birleşik Krallık, dünyanın 22. en büyüğüdür. Nüfus özellikle Londra ve İngiltere'nin güneydoğusunda yoğunlaşmıştır.
1948'den bu yana Afrika, Karayipler ve Güney Asya'dan önemli miktarda göç ile birlikte nüfus yapısında önemli değişiklikler yaşanan Birleşik Krallık'ta nüfusunun yüzde 87,2'si 2011'de kendilerini beyaz olarak tanımladı.
BİRLEŞİK KRALLIK BAYRAĞI:
İngiltere Bayrağı:
Galler Bayrağı:
İskoçya Bayrağı:
Kuzey İrlanda Bayrağı:
