ANKARA (AA) - Türk lirasından (TL) 6 sıfır atılmasını öngören yasa 31 Ocak 2004'te Resmi Gazete'de yayımlandı.
5083 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin Para Birimi Hakkında Kanun" ve bu kapsamda çıkarılan Bakanlar Kurulu kararları uyarınca, iki aşamalı uygulanan para reformunun birinci aşamasında para biriminin başına "Yeni" ibaresi konuluyor, ikinci aşamada ise "Yeni" ibaresinin kaldırılarak TL'ye dönülmesi öngörülüyordu.
1 Ocak 2005'te paradan 6 sıfır atıldı ve "Yeni Türk Lirası" (YTL) tedavüle çıkarıldı. 1 Ocak 2009'da ise paradaki "Yeni" ibaresi kaldırılarak Türk lirasına dönüldü.
YTL banknot ve madeni paralar, 1 Ocak 2010'da tedavülden kaldırıldı. Türkiye'de 30 yıla yakın yaşanan yüksek enflasyon, bazı ekonomik değerlerin milyar, trilyon, hatta katrilyonlarla ifade edilmesine neden oluyordu.
Bu süreçte, ekonominin nakit ihtiyacı, 1981'den sonra neredeyse her 2 yılda bir tedavüle çıkarılan üst değerde yeni banknotlarla karşılanıyordu.
O dönemde, dünyadaki en büyük kupürlü banknot (20.000.000 TL) sadece Türkiye'de kullanılıyor ve bu, paranın itibarını olumsuz etkiliyordu.
Bol sıfırlı rakamlar kasa işlemleri, muhasebe ve istatistik kayıtlarında, bilgi işlem programlarında ve ödeme sistemlerinde sorunlar yaratıyordu. Bol sıfırlı rakamların fiyat etiketlerinden benzin pompaları ve taksimetrelere kadar günlük hayatın birçok alanında sıkıntılara neden olması da TL'den 6 sıfır atılması kararının alınmasında önemli etken oldu.
- Abdi İpekçi öldürüldü
Milliyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni ve Başyazarı Abdi İpekçi, 1 Şubat 1979'da uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.
9 Ağustos 1929'da dünyaya gelen İpekçi, Yeni Sabah, Yeni İstanbul ve İstanbul Ekspres gibi çeşitli gazetelerde spor muhabiri, sayfa sekreteri ve yazı işleri müdürü olarak çalıştı. Ali Naci Karacan'ın çıkardığı Milliyet gazetesinde 1954'te yazı işleri müdürlüğü görevine başlayan İpekçi, 1961'den vefat ettiği 1979'a kadar aynı gazetenin genel yayın yönetmenliğini yaptı.
1 Şubat 1979'da Ankara'da Başbakan Bülent Ecevit ile görüşen İpekçi, İstanbul'a döndükten sonra akşam evinin yakınlarında, arabasında Mehmet Ali Ağca'nın kurşunlarının hedefi oldu. Suikast anında direksiyon başında olan İpekçi'nin aracı, kontrolden çıktı ve elektrik direğine çarparak durabildi. Olay sonrası hastaneye kaldırılan İpekçi, cebindeki kalemi parçalayarak kalbine saplanan kurşunla 50 yaşında hayatını kaybetti.
İpekçi suikastında tetiği çeken isim Mehmet Ali Ağca, 25 Haziran 1979'da yakalandı. Maltepe Cezaevinden firar eden Ağca, 13 Mayıs 1981'de Vatikan Meydanı'nda Papa 2. Jean Paul'e suikast girişimde bulundu.
İtalya'da 19 yıl cezaevinde kalan Ağca, 2000'de Türkiye'ye iade edildi. Ağca, 18 Ocak 2010'da cezasını tamamlayarak kaldığı Sincan Cezaevinden çıktı.
- Yunanistan ile Ahali Mübadelesi Anlaşması
Türkiye ile Yunanistan arasında 30 Ocak 1923'te imzalanan anlaşmayla iki ülke arasında yaklaşık 1,5 milyon kişi yer değiştirdi.
Yunanistan ve Türkiye'deki azınlıkların sorunlarının arttığı gerekçesiyle Lozan'da barış anlaşmasının hazırlığı için görüşmelerin başladığı dönemde iki ülke arasında mübadeleyi öngören anlaşma imzalandı. "Ahali Mübadelesi Anlaşması" kapsamında Aralık 1923'ten başlayarak 1927'ye kadar 400 bin Türk ve 1 milyonu aşkın Rum yer değiştirdi.
Türkiye'de sadece İstanbul ile Gökçeada ve Bozcaada'da oturan Rumlar, Yunanistan'da ise sadece Batı Trakya Türkleri mübadeleden muaf tutuldu.
- Belli başlı öteki olaylar
29 Ocak
1923- Mustafa Kemal Paşa, İzmir'de Latife (Uşaklıgil) Hanım ile evlendi. Evliliği, kamuoyuna Anadolu Ajansı duyurdu.
1934- Uluslararası bir festivale katılan ilk Türk filmi "Leblebici Horhor Ağa"nın çekimi tamamlandı. Muhsin Ertuğrul'un yönettiği, senaryosu "Mümtaz Osman" takma adıyla Nazım Hikmet tarafından yazılan film, aynı yıl 2. Venedik Film Festivali'nde "Onur Diploması" ile ödüllendirildi.
1944- Dünyanın en büyük savaş gemisi Missouri denize indirildi.
1957- Şair Ziya Osman Saba 47 yaşında İstanbul'da öldü.
1979- Çin Başkan Yardımcısı Deng Şiaoping, ABD Başkanı Jimmy Carter ile Çin ve ABD arasındaki düşmanlığa son veren tarihi anlaşmayı imzaladı.
1981- Şair Özdemir Asaf 58 yaşında İstanbul'da vefat etti.
2005- Çin'den Tayvan'a 55 yıl aradan sonra ilk uçak seferi düzenlendi.
2015- Cumhurbaşkanlığı hizmet birimlerinin Beştepe'deki Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'ne taşınma işlemleri tamamlandı. Çankaya Köşkü girişindeki "Cumhurbaşkanlığı Forsu" kaldırıldı.
2016- Cenevre'de Suriye görüşmeleri başladı. BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, Cenevre'deki Suriye görüşmeleri kapsamında rejim heyetiyle bir araya geldi.
2016- Atletizmde Türkiye, tarihinde ilk kez 6 maratoncuyla olimpiyatlara katılım hakkı elde etti.
2016- Anadolu 5. Ağır Ceza Mahkemesi, Anayasa Mahkemesinin "hak ihlali" yönünde verdiği kararın ardından yeniden görülen İstanbul'daki "askeri casusluk" davasında tüm sanıkların beraatine karar verdi.
2022- Avustralya Açık Tenis Turnuvası tek kadınlarda şampiyon olan Ashleigh Barty, Christine O'Neil'dan 44 yıl sonra Avustralya Açık'ı kazanan ilk ev sahibi kadın tenisçi oldu.
30 Ocak
1919- Paris Barış Konferansı'nda İtilaf Devletleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanmasını kararlaştırdı.
1923- Yunanistan ile Ahali Mübadelesi Anlaşması yapıldı. Aralık 1923'te başlayıp 1927 yılına kadar süren uygulamayla 400 bin Türk ve 1 milyonu aşkın Rum yer değiştirdi.
1933- Almanya'da Adolf Hitler iktidara geçti.
1943- Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ile İngiltere Başbakanı Churchill arasındaki görüşmeler başladı. "Adana Mülakatı" olarak bilinen görüşmeye ilişkin resmi bildiri 1 Şubat'ta yayımlandı.
1946- Macaristan'da cumhuriyet ilan edildi.
1948- Hindistan'ın kurucusu Mahatma Gandhi, Yeni Delhi'de uğradığı silahlı saldırıda öldü.
1955- Ord. Prof. Dr. Mim Kemal Öke vefat etti.
1969- Türkiye'de ilk böbrek nakli Beyoğlu Devlet Hastanesinde, Yusuf Özer'e yapıldı.
1985- Ege'de tank çıkarma gemisi fırtına yüzünden battı, 39 denizci şehit oldu.
2001- TBMM'deki İçtüzük görüşmeleri sırasında çıkan arbede sonucu DYP Milletvekili Fevzi Şıhanlıoğlu, kalp krizi geçirerek vefat etti.
2005- Irak'ta 50 yıl sonra ilk kez çok partili seçimler yapıldı. Sünniler seçimi boykot etti. Seçimin galibi Şiiler oldu. Celal Talabani, ülkenin ilk Kürt devlet başkanı seçildi. Şii İbrahim Caferi de başbakan oldu.
2010- İlk kadın öğretmenlerden Refet Angın, 95 yaşında İstanbul'da vefat etti.
2013- Disiplinsizlik durumunda oda hapsi verilememesini de içeren TSK Disiplin Kanunu Tasarısı, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.
2017- Kuzey Afrika ülkesi Fas, 33 yıl sonra Afrika Birliği'ne yeniden üye oldu.
2019- Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin (KDC) batısındaki Mai-Ndombe eyaletinde, her birinde yaklaşık 100 cesedin olduğu 50 toplu mezar bulundu.
2023- Pakistan'da camiye düzenlenen intihar saldırısında 100 kişi öldü, en az 220 kişi yaralandı.
31 Ocak
1729- Türkiye'de ilk kitap olan Mehmet Bin Mustafa'nın (Vanlı) kaleme aldığı Sıhahı Cevheri (Vankulu) adlı sözlük basıldı. İbrahim Müteferrika, ilk Türk matbaasını İstanbul'da Sultanselim'deki konağında kurmuştu.
1914- Edebiyatçı (Üstat) Recaizade Ekrem vefat etti.
1928- Türk Maarif Cemiyeti (Türk Eğitim Derneği) kuruldu.
1938- Atatürk, Gemlik Suni İpek Fabrikasını açtı.
1952- Yunanistan Başbakan Vekili ve Dışişleri Bakanı S. Venizelos'un Türkiye'ye yaptığı resmi gezi sırasında (31 Ocak-5 Şubat), Türk-Elen Dostluk Derneği kurulması kararlaştırıldı.
1964- Kıbrıs sorununu görüşmek üzere 15 Ocak'ta toplanan 3. Londra Konferansı, 19 günlük çalışmanın ardından sonuç alınamadan dağıldı.
1968- TRT Ankara Televizyonu deneme yayınına başladı.
1990- Atatürkçü Düşünce Derneği ve Türk Hukuk Kurumu Başkanı Prof. Dr. Muammer Aksoy (73), Ankara'da evinin önünde öldürüldü.
2004- TL'den 6 sıfır atılması ve Türkiye Cumhuriyeti para biriminin "Yeni Türk Lirası" (YTL) olmasını öngören yasa Resmi Gazete'de yayımlandı.
2005- Afganistan'daki Türk birlikleri, Kabil'deki uluslararası havaalanının sorumluluğunu üstlendi.
2012- Çek Kanunu'nda değişiklik yapan tasarı yasalaştı. Kanuna göre, karşılıksız çekte adli para cezası ödenmediği için uygulanan hapis cezası, idari nitelikte yaptırıma dönüştürüldü.
2013- Avrupa Dış İlişkiler Konseyi, AB'ye dış politika karnesi verdi ve Türkiye ile ilişkileri "en başarısız konular" arasında gösterdi.
2017- ABD Başkanı Donald Trump, nüfusunun büyük çoğunluğu Müslüman olan 7 ülkenin vatandaşlarına kapıları kapatan kararnameyi uygulamayacağını açıklayan Adalet Bakanı Vekili Sally Yates'i görevden aldı.
2019 - Malezya Kralı Sultan V. Muhammed'in tahtını bırakmasının ardından krallığa seçilen Pahang eyalet Kralı Sultan Abdullah, yemin ederek görevine başladı.
2020- Birleşik Krallık, 31 Ocak itibarıyla AB üyeliğinden 47 yıl sonra resmen ayrıldı.
1 Şubat
1895- Lumiere Kardeşler, "sinematograf"ı icat etti.
1926- Ankara'da Gazi İstasyonu açıldı.
1930- Kayseri-Şarkışla demir yolu işletmeye açıldı.
1935- Ayasofya, müze olarak ziyarete açıldı.
1944- Gerede, Bolu ve Çankırı'daki depremlerde 4 bin 611 kişi öldü.
1949- İlkokullarda ihtiyari olarak din dersi okutulmasına karar verildi.
1979- İran dini lideri Ayetullah Humeyni başkent Tahran'a döndü.
1979- Milliyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Abdi İpekçi öldürüldü. Olayın faili Mehmet Ali Ağca 25 Haziran'da yakalandı.
1989- Milli futbolcu Tanju Çolak, Monako'nun Monte Carlo kentinde düzenlenen törende, Altın Ayakkabı ödülünü aldı.
1991- Emekli Korgeneral Hulusi Sayın, Ankara'da evinin önünde uğradığı silahlı saldırıda öldü.
1992- Şırnak'ın Görmeç köyünde Jandarma Bölük Komutanlığına çığ düştü, 76'sı asker, 81 kişi öldü. Siirt'in Eruh ilçesinin Tünekpınar köyünde de çığ düşmesi sonucu 32 er hayatını kaybetti.
1999- Türk pop müziğinin duayen sanatçısı Barış Manço, geçirdiği kalp krizi sonucu İstanbul'da 56 yaşında hayata veda etti.
2011- Kars Belediye Meclisi, kentteki tartışmalı heykelle ilgili yıkım kararı aldı.
2012- 30 yıllık Dev-Yol davası düştü. Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Ankara 1 No'lu Sıkıyönetim Mahkemesinde 574 sanıkla 18 Ekim 1982'de başlayan Dev-Yol ana davasının tüm sanıklar yönünden zaman aşımından düşürülmesine karar verdi.
2012- Mısır'ın ünlü takımı El Ehli ile Port Said'in El Masri takımları arasındaki maçtan sonra çıkan olaylarda 74 kişi öldü, 200'ü ağır binden fazla kişi yaralandı.
2013- DHKP/C terör örgütü mensubu Ecevit Şanlı, ABD'nin Ankara Büyükelçiliğinin Paris Caddesi'ndeki ziyaretçi girişinde, üzerindeki bombayı patlattı. Patlamada güvenlik görevlisi Mustafa Akarsu hayatını kaybetti, büyükelçiliğe görüşme için gelen gazeteci Didem Tuncay yaralandı.
2013- Otoyol ve köprü geçişlerinde kullanılan Kartlı Geçiş Sistemi (KGS) kaldırılarak Hızlı Geçiş Sistemi'ne (HGS) geçildi.
2014- Türk Silahlı Kuvvetlerinde ASELSAN tarafından üretilen ve sesin yanı sıra veri transferi, telefon araması yapabilen, kısa mesaj gönderebilen yeni nesil telsizler kullanılmaya başlandı.
2017- Türkiye-İsrail ilişkilerinin normalleşmesi sürecinde taraflar arasında 2010 yılından bu yana siyasi istişareler ilk kez Ankara'da yapıldı.
2018- Türkiye'nin hava savunmasında önemli görevler üstlenecek yerli füze HİSAR-A'nın test atışı Aksaray'da başarıyla gerçekleştirildi.
2018- Diyanet İşleri Başkanlığının, müftülerin nikah kıyma yetkisi, görev ve sorumluklarını içeren genelgesi yayımlandı.
2021- Türk mühendislerce üretilen, Avrupa ve Amerika'nın ilk seri üretim sürücüsüz elektrikli otobüsü tanıtıldı.
2022- Azerbaycan Milli Meclisi, Türkiye ile Azerbaycan ilişkilerini resmen müttefiklik düzeyine çıkaran Şuşa Beyannamesi'ni kabul etti.
2022- Türkiye'de günlük Kovid-19 vaka sayısı ilk kez 100 bini aştı. Son 24 saatte 102 bin 601 kişinin testi pozitif çıktı, 198 kişi yaşamını yitirdi.
2023- İtalya'da ilgili sivil toplum kuruluşlarının İtalyan Kilisesine mensup rahiplerin cinsel istismarına maruz kalanlardan yola çıkarak hazırladığı rapora göre, ülkede toplam 418 "pedofil rahip" belirlendi.
2 Şubat
1918- ABD, 1. Dünya Savaşı'na girdi.
1928- Ankara Çimento Fabrikası açıldı.
1935- Kız Teknik Öğretmen Okulu kuruldu.
1938- Bursa'da Merinos Fabrikası, Atatürk tarafından açıldı.
1959- Hindistan'da Kongre Partisi liderliğine İndra Gandhi seçildi. İndra Gandhi Hindistan'da parlamenter sistemin kurucusu Cavaharlal Nehru'nun kızıydı.
1981- Türkiye'nin ilk kadın rektörü Prof. Dr. Ayşe Saffet Alpar öldü.
1990- Güney Afrika Devlet Başkanı De Klerk, Afrika Ulusal Kongresine konulan 30 yıllık yasağı kaldırdı.
2004- Konya'nın Selçuklu ilçesinde 11 katlı Zümrüt Apartmanı yapım hatası nedeniyle çöktü, 92 kişi öldü.
2004- Türk belgesel sinema yönetmenlerinden Süha Arın vefat etti.
2014- Oscar ödüllü Amerikalı aktör ve yönetmen Philip Seymour Hoffman, New York'taki evinde ölü bulundu.
2015- Mısır'da Kirdase'deki polis merkezine saldırmakla suçlanan darbe karşıtı 183 sanık hakkında idam kararı verildi.
2016- Sabancı suikastı sanığı, terör örgütü DHKP/C üyesi İsmail Akkol ile Fadik Adıyaman, Yunanistan'ın Sisam Adası'ndan Kuşadası kıyılarına geçtiklerinin tespit edilmesi üzerine Söke otogarında yakalandı.
2022- Türkiye ile Ermenistan arasında ilişkilerin normalleştirilmesi çerçevesinde, ilk doğrudan uçuşla İstanbul-Erivan seferi yapıldı.
2022- Ayakkabıları ve elbiseleri çıkarılarak Yunan sınır birlikleri tarafından geri itilen 19 düzensiz göçmen donarak öldü.
2023- ABD'de Temsilciler Meclisinde yapılan oylamada, İsrail'e yönelik eleştirilerinden ötürü Müslüman vekil Ilhan Omar'ın Dış İlişkiler Komitesinden ihraç edilmesine karar verildi.
2023- ABD, Nisan 2022'de Çin ile güvenlik anlaşması imzalayan Solomon Adaları'nda 30 yıl sonra yeniden büyükelçilik açtı.
3 Şubat
1468- Matbaayı bulan Johannes Gutenberg öldü.
1899- Tanzimat dönemi ilk tiyatro yazarlarından "Direktör" lakaplı Ali Bey vefat etti.
1928- Hutbe, İstanbul'da Türkçe okunmaya başlandı.
1931- Menemen Olayı hükümlülerinden 27 kişi idam edildi, mahkumlardan biri idam sehpası önünden kaçtı.
1956- Besteci ve udi Şerif İçli 57 yaşında öldü.
1961- Besteci Sadettin Kaynak 66 yaşında vefat etti.
1966- Sovyet uzay aracı Luna-9 Ay'a indi, görüntü yolladı.
1969- El-Fetih örgütünün resmi sözcüsü Yaser Arafat, Filistin Kurtuluş Örgütü başkanlığına getirildi.
1981- Gro Harlem Brundtland, Norveç'in ilk kadın başbakanı oldu.
2002- Merkezi Afyonkarahisar'ın Sultandağı ilçesi olan 6 büyüklüğünde depremde 43 kişi öldü, 318 kişi yaralandı.
2004- Azerbaycan petrolünü Türkiye ve dünya pazarına ulaştıracak Bakü-Tiflis-Ceyhan Projesi ile ilgili kredi ve boru hattı geçişinde ev sahipliğiyle ilgili son anlaşmalar Bakü'de imzalandı.
2006- Mısır feribotu "El Salam 98" Kızıldeniz'de battı, 1000 kişi öldü.
2007- 1961 Anayasası'nı hazırlayan bilim adamlarından Prof. Dr. İsmet Giritli, İstanbul'da vefat etti.
2015- BM'ye bağlı Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı, Hırvatistan ile Sırbistan arasında uzun yıllardır süren soykırım iddialarına ilişkin davada, Sırbistan'ın 1990'lı yıllarda Hırvatistan'da soykırım yapmadığına karar verdi.
2016- Türk futbolunun efsane isimlerinden Suat Mamat, 85 yaşında vefat etti.
2020- Kadın Tekvando Milli Takımı, Birleşik Arap Emirlikleri'nde düzenlenen Fujairah Açık Turnuvası'nda 4 altın, 1 bronz madalya kazanarak şampiyon oldu.
2020- Kick Boks Milli Takımı, Atina Challenge Turnuvası'nda 1 altın, 3 bronz madalya kazandı.
2022- DEAŞ elebaşı Ebu İbrahim el Haşimi el Kureyşi, ABD güçlerince Suriye'de düzenlenen operasyonda öldürüldü.
4 Şubat
1902- Paris'te 1. Jön Türk Kongresi yapıldı.
1923- 20 Kasım 1922'de başlayan Lozan Konferansı, Batılı başdelegelerin uzlaşmaz tutumları nedeniyle kesildi.
1945- İngiltere, Rusya ve ABD'nin bir araya geldiği Yalta Konferansı'nda, 1 Mart'a kadar Almanya ve Japonya'ya savaş ilan eden devletlerin San Francisco'da yapılacak konferansa katılmasına ve Birleşmiş Milletlere kurucu üye olabilmelerine karar verildi.
1947- Hatay'da yer adlarının Türkçeleştirilmesi kararlaştırıldı.
1948- Valilik ve belediye başkanlığının ayrılmasına ilişkin kanun kabul edildi.
1964- 20-21 Mayıs olayları sanıklarından Talat Aydemir, Fethi Gürcan, Osman Deniz ve Erol Dinçer'in ölüm cezaları TBMM'de onaylandı.
1982- 22 il merkezinde bölge idare mahkemeleri kuruldu.
2000- Dışişleri Bakanı İsmail Cem, Yunanistan'a gitti. Cem, 40 yıl sonra Yunanistan'a resmi ziyaret gerçekleştiren ilk Türk dışişleri bakanı oldu.
2010- İçişleri Bakanı Beşir Atalay, kamuoyunda EMASYA olarak bilinen protokolün yürürlükten kaldırıldığını açıkladı.
2013- İngiltere'nin Leicester kentinde bir otoparkın altında bulunan iskeletin, 528 yıl önce ölen Kral 3. Richard'a ait olduğu ortaya çıktı.
2016- Fas'ta dünyanın en büyük yenilenebilir enerji projesi olan Nur Enerji Projesi'nin ilk ayağı "Nur 1" adlı güneş enerjisi santrali açıldı.
2017- ABD Başkanı Donald Trump'ın 7 ülke için aldığı vize yasağı kararının ardından 60 bin civarında kişinin vizesi iptal edildi.
2019- Avrupa Birliği üyesi 10 ülke, Venezuela Ulusal Meclis Başkanı Juan Guaido'yu "geçici devlet başkanı" olarak tanıdığını açıkladı.
2020- ABD'de Türklerin en yoğun yaşadığı New Jersey eyaletindeki Paterson şehrine ilk kez Türk kökenli Emniyet Müdürü atandı. Paterson Polis Teşkilatında 32 yıldır görev yapan İbrahim Mike Baycora, Paterson Belediyesinde düzenlenen törenle yemin ederek resmen görevine başladı.
2021- ABD Başkanı Joe Biden, ülkesinin Yemen'deki savaşta Suudi Arabistan'a verdiği askeri desteği sona erdirdiğini ve silah satışlarını durdurduğunu açıkladı.
2022- Bilim insanları, Hollanda'da AIDS hastalığına yol açan HIV-1 virüsünün 3,5 ila 5,5 kat daha hızlı yayılabilen ve daha zararlı olan yeni bir varyantını tespit etti.
