Türkiye BRICS’e tam üye değil, ama Cezayir, Belarus, Küba, Endonezya, Malezya, Nijerya, Uganda ve Özbekistan ile birlikte “Partner” olarak kabul edildi. Türkiye BRİCS ile diyaloğu geliştirmekte, artırmakta kararlı olacak.
Burada ilginç bir durum da şu; D8 ülkelerinin Pakistan dışındaki tüm üyeleri ya doğrudan üye ya da partner oldu. Sadece Pakistan Hindistan’ın ilk büyük 3’te yer alması dolayısı ile, Pakistan Çin’le yakın olmasına rağmen BRICS’de yer almıyor. Zirveye üye ülkeler Rusya, Çin, Brezilya, Hindistan, Güney Afrika, İran, Etiyopya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Mısır katılıyor.
Rusya; “Türkiye'nin NATO üyeliği, BRICS önünde engel değil” dese de konunun NATO içinde tartışmaya sebeb olacağından, Türkiye kenarda durmayı tercih etti. Dışişleri Bakanı Fidan “AB üyeliğimiz olsaydı belki de bu arayış içinde olmazdık” diye ifade ettiği bir durum söz konusu. Fidan daha önce de konuyla ilgili olarak Her ülkenin "ekonomik, güvenlik ve siyasi ittifaklar" kurmak zorunda olduğunu belirten Fidan, "İşte içine girip göreceğiz. Biz, sadece BRICS'e değil ASEAN'a çok yakın bakıyoruz" demişti. Yabancı gözlemciler bu durumu “Türkiye'nin, AB'ye katılma çabalarında ilerleme kaydedilememesinden duyduğu hayal kırıklığı nedeniyle BRICS'e başvurduğu” şeklinde yorumlamışlardı. Hakan Fidan’ın 5 yıl sonra davet edildiği AB dışişleri bakanlarının “Gymnich” adı verilen gayri resmi toplantısına katılmasının ardından, Ankara’nın AB’den. Beklentilerinin karşılanmaması sebebi ile yeni arayışlar içine girmesi zaten bekleniyordu.
NATO üyesi Türkiye, Ukrayna konusunda, mesela askeri bir çatışma durumunda mesela nerede duracak! Üyelik konusunda esasen, Putin’in danışmanı Yuri Uşakov, Eylül ayı başındaki açıklamasında, Türkiye'nin BRICS'e üyelik için başvuru yaptığını söylemişti. Ama bugün yeni bir durum söz konusu. Putin “partner” açıklamasından birkaç saat önce 2024 yılı için bir genişleme olmayacağını ama “özel statü ile ilişkilerin geliştirilmesi” konusunda 30 ülke konusunda müzakerelerin devam ettiğini söyledi.
Toplantıya 40 ülkeden hükümet üyeleri ya da uluslararası örgüt temsilcileri katılmıştı ve Putin bu durumu “BRICS ülkelerinin devasa bir ekonomik, bilimsel, demografik ve siyasi potansiyele sahip. 30 dan fazla ülke katılma talebinde bulundu. Bu eşi görülmemiş bir ilgi”
Putin’e karşı ABD ve batılı ülkelerin izolasyon kararına karşı bu zirve bu açıdan Putin’in bir başarısı olarak değerlendiriliyor.
Türkiye’nin kazanımına gelince Rusya ile ticaretin %6.2 artırılması ön görülüyor. Bankalar arası para transferi ve ödeme sistemi konusunda BRİCS üzerinden bir SWİFT ve TakasBank sistemi kurulması gündemde. Mevcut Uluslararası sistem bu konuda Rusya’yı sistem dışına ittiği için Rus bankalar uluslararası sisteme entegre olamıyor.
Uşakov, Putin’in daha önce önerdiği Türkiye’de “doğalgaz enerji merkezi kurulması” projesinin görüşüleceğini söylemişti. O görüşme gerçekleşti.
Basına yansıyan şekli ile Suriye ve terör konusu pek gündem olmadı. Putin terör konusunda İsrail örneği üzerinden terörün tüm taraflarına karşı aynı şekilde mesafeli durduklarını söyledi.
Erdoğan-Putin görüşmesinde Rusya-Ukrayna savaşının kalıcı bir anlaşmayla sona erdirilmesi gündem oluşturulurken, Hindistan bu konuda yeni bir girişimde bulunma sözü verdi. Karadeniz’de seyri sefer güvenliği için yeni bir eylem planı hazırlanacak. BM ile daha önce açık tutulan işletilen Karadeniz Tahıl Girişimi’ni canlandırmak için tüm taraflar BM Genel Sekreteri Antonio Guterres aracılığı ile Türkiye’nin içinde yer alacağı yeni bir çözüm planı için temaslar başlatılacak. Ayrıca BRİCS bünyesinden bir Ortak Tahıl Borsası kurulması da gündemde. Zaten dolara karşı bir rezerv para sistemi, bir Kripto para, Barter ve TakasBank kurulması, üyeler arasında ortak bir kredi kartı ile ödeme sistemi geliştirilmesi de gündemde.
Bu arada ilginç gelişmeler de oldu. Hindistan Başbakanı, İran’ın yeni Cumhurbaşkanı ile ilişkileri ve küresel meseleleri görüşmek üzere bir araya geldi. Bu durum, Hindistan'ın İsrail'e insansız hava araçları, silah ve patlayıcılar tedarik ettiği bir dönemde oluyor.
Hindistan Ukrayna konusunda Rusya’yı destekleyecek ve savaşı bitirecek. Çin’in Doğu Türkistan halkı üzerindeki baskıları devam ederken, Erdoğan kendinin Çin’e gideceğini ve Çin Cumhurbaşkanının Türkiye’ye geleceğini açıklaması aslında bir sürpriz de değildi. Türkiye’nin, BRICS zeminini Çin ile ikili ekonomik ilişkiler açısından da kullanma niyeti de Dışişleri Bakanı Fidan’ın yanı sıra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın yakın zamanda Çin'e ziyaretlerden önce konuşulmaya başlanmıştı.
Neden bilmiyorum ama, bu zirvede mesela, Karadeniz’deki HİDROJEN SÜLFÜR tehdidi ve bunun bir fırsata dönüştürülmesi gündeme alınmamış.
Putin’e göre BRICS, Doğu ile Batı arasında ekonomik büyüklük, nüfus, coğrafya açısında bir denge unsuru olacak dünya barışına olumlu katkı sağlayacak bir oluşum. Ama öte yandan kendi içinde birçok sorunu da barındırıyor. Üyeler arasında İran ve Suudi Arabistan’ın, Hazarda ortak tatbikatla yakınlaşma arayışı dışında çok farklı ülkeler oldukları gerçeğini de not etmek gerek. Çin ve Hindistan daha düne karşı birbirine meydan okuyordu. Diğer İslam ülkeleri yanında Çin’le Müslüman ülkelerin Doğu Türkistan sorunu var. Hindistan’la da yine Müslümanlar arasında ciddi sorunlar yaşanıyor ve Hindistan aynı zamanda İsrail’e yakın bir ülke. Güney Afrika ise İsrail’in tam karşısında
BIRICS içinde “Partner” statüsündeki Türkiye NATO üyesi tek ülke.
BRICS’te Türkiye bekleme odasında yalnızlığını giderecek birkaç ülke ile birlikte olsa da ilk 3’te yer alan Hindistan’ın Müslüman halka etmediğini bırakmadığını biliyoruz. Tek sorun Keşmir değil. Ve Hindistan İsrail’le dost. İsrail’e her türlü silah desteğini veriyor. Çin’le Doğu Türkistan sorunu devam ediyor, Rusya ile Çeçen sorunu çözümlense de. Bu koalisyonda taşların yerli yerine oturması için sanırım biraz daha zamana ihtiyaç var. BRİCS içinde gizli bir İngiltere’nin ve Rothschild’in varlığını da unutmamak gerek. BRICS’in merkezinde Türkiye yok ama, İran, Suudi Arabistan, Mısır ve BAE var. Zaten başka da İslam ülkesi yok! Selam ve dua ile.
